ترشحات مقعد به خروج هرگونه مواد از مقعد یا رکتوم میگویند و میتواند به شکل ها و رنگ های مختلف باشد. این ترشحات یک میتواند علامت پزشکی نگران کننده و بروز بسیاری از بیماری ها و مشکلات گوارشی باشد و معمولا بعد از اجابت مزاج رخ میدهد. علل احتمالی زیادی برای ترشح رکتوم وجود دارد، از جمله بیماری‌های گوارشی ، عفونت‌های مقاربتی و بیماری‌های مرتبط با روده. در این مقاله کلینیک مهنا به دلایل و درمان ترشحات مقعدی می پردازیم.
ترشحات مقعدی نشانه چیست
ترشحات مقعدی (Anal discharge) که به آن ترشحات رکتوم هم میگویند ترشح هر گونه ماده ای از مقعد است که مدفوع یا خون نباشد. دلایل مختلفی برای ترشح از مقعد می تواند وجود داشته باشد و می تواند از نظر رنگ، ظاهر و قوام متفاوت باشد. ممکن است آبکی یا ژله مانند و شفاف، سفید، زرد، صورتی یا قهوه ای باشد. معمولاً به صورت مخاط، چرک یا خون ظاهر می شود که ممکن است به شکل های زیر متوجه آن شوید:
- لکه بر روی لباس زیر
- روی دستمال توالت بعد از پاک کردن
- در مدفوع شما
- احساس رطوبت دائمی در اطراف دهانه مقعد
- همچنین ممکن است تمایل به اجابت مزاج داشته باشید، اما فقط مخاط یا مقدار بسیار کمی از مدفوع را دفع کنید.
بیشتر بخوانید: روشهای تقویت دستگاه گوارش
انواع ترشحات مقعدی
رایج ترین انواع ترشحات مقعدی عبارتند از:
- مخاط : یک ماده ژله مانند که به طور طبیعی در روده یافت می شود. مخاط سفید یا زرد ممکن است به معنای وجود عفونت باشد، در حالی که رنگ صورتی یا قرمز ممکن است نشان دهنده خون باشد
- مدفوع : به دلیل نشت از روده شما
- خونریزی مقعدی
رنگ ترشحات مقعد
ترشحات مقعدی معمولاً نشانه ای از یک مشکل زمینه ای است. ترشح مقعدی می تواند از نظر رنگ، ظاهر و قوام متفاوت باشد و می تواند به دلیل تعدادی از شرایط مختلف ایجاد شود:
- ترشحات سفید یا زرد رنگ مقعدی : مخاط یک ماده ژله مانند طبیعی که در روده یافت می شود. مخاط می تواند شفاف، سفید یا زرد باشد. مخاط سفید یا زرد می تواند نشان دهنده عفونت باشد، در حالی که مخاط صورتی یا قرمز می تواند نشان دهنده خون باشد.
- ترشحات قرمز روشن : این رنگ به نشانه وجود خون در ترشحات است. خون قرمز روشن می تواند نشانه ای از شقاق مقعد ، آبسه مقعد یا فیستول مقعدی باشد. سایر علائم خونریزی مقعدی شامل دیدن خون روی دستمال توالت، کاسه توالت یا مدفوع است.
- ترشحات قهوه ای یا زرد رنگ : ترشحات را می توان با مدفوع مخلوط کرد که می تواند قهوه ای یا زرد به نظر برسد و این به معنای نشت مدفوع از روده است.
- ترشحات بی رنگ مقعدی : ترشحات مقعدی بی رنگ یا شفاف، اغلب به شکل مخاط، می تواند نشانه ای از شرایط مختلف مانند هموروئید ، سندرم روده تحریک پذیر ، عفونت های مقاربتی ، یا حتی بیماری های التهابی روده باشد.
علت ترشحات مقعدی
برای بروز عارضه ترشحات مقعدی دلایل زیادی وجود دارد. انواع مشکلات گوارشی و بیماری های نشیمنگاهی می توانند باعث ترشحات مقعدی شوند. علت ترشحات مقعدی عبارتند از :
۱٫ عفونت های مقاربتی (STIs)
برخی از عفونت های مقاربتی (STIs) ممکن است باعث ترشح مقعد، واژن یا آلت تناسلی شوند. بیماری‌های مقعدی که باعث ترشح مقعدی می‌شوند معمولاً به دلیل داشتن رابطه جنسی مقعدی ایجاد می‌شوند. با این حال، در برخی موارد، یک عفونت مقاربتی که بر اندام تناسلی شما تاثیر می گذارد، می تواند به مقعد شما سرایت کند. عفونت های مقاربتی که می توانند رکتوم یا مقعد شما را تحت تاثیر قرار دهند ممکن است شامل موارد زیر باشد
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- کلامیدیا
- زگیل تناسلی
- سوزاک
- سیفلیس
- ویروس هرپس سیمپلکس
علائم رایج عفونت های مقاربتی عبارتند از :
- تورم، درد یا حساسیت در ناحیه مقعد
- خارش
- خونریزی
- مخاط در مدفوع
- یبوست
- احساس پری یا چیزی در راست روده
- احساس نیاز به اجابت مزاج
- رشد پوست، تاول، یا زخم های باز روی مقعد یا نزدیک آن
بیشتر بخوانید: درمان زگیل تناسلی با لیزر؛ بدون درد خونریزی
۲٫ هموروئید یا بواسیر
هموروئید یا بواسیر وریدهای متورم مقعد یا پایین رکتوم است. آنها معمولاً به دلیل افزایش فشار ناشی از زور زدن در هنگام حرکات روده و یبوست مزمن یا اسهال ایجاد می شوند. هموروئید را معمولاً می توان با درمان های خانگی بواسیر کنترل کرد، اما اگر خونریزی مقعدی را تجربه کردید، مخصوصاً برای اولین بار، مهم است که به پزشک متخصص هموروئید مراجعه کنید.
بواسیر می تواند به دو دسته هموروئید خارجی (در زیر پوست اطراف مقعد شما قرار دارد) یا هموروئید داخلی (در پوشش مقعد و پایین رکتوم قرار دارد) تقسیم شود. هموروئید بزرگ شده می تواند مایعی را به شکل مخاط رکتوم نشت کند. علائم رایج این بیماری عبارتند از :
- درد مقعد
- قرمزی در اطراف مقعد
- التهاب یا ورم مقعد
- خارش و سوزش مقعد
- ترشحات رکتوم
- خون در مدفوع
- خونریزی در هنگام اجابت مزاج
- پرولاپس، زمانی که بافت هموروئید از مقعد بیرون زده است
بیشتر بخوانید: درمان بواسیر با لیزر
۳٫ فیستول مقعدی
فیستول یک تونل (یا شبکه تونل ها) است که بین مقعد و راست روده شما ایجاد می شود. این می تواند منجر به نشت خون و چرک از مقعد شود. این عارضه به دلیل عفونت در اطراف مقعد ایجاد می شود که باعث جمع شدن چرک در بافت اطراف مقعد می شود. پس از تخلیه چرک فیستول باقی می ماند. علائم فیستول ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- خونریزی
- درد در هنگام حرکات روده
- خارش یا درد مقعد، اغلب شدید
- ادرار دردناک
- خونریزی مقعد ( بسیار نادر )
- ترشحات بدبو از دهانه ای در پوست نزدیک مقعد
بیشتر بخوانید: درمان فیستول با لیزر
۴٫ آبسه مقعدی
آبسه مقعدی یک کیسه عفونی پر از چرک در نزدیکی مقعد است. این معمولاً در اثر عفونت حاد در غدد مقعد ایجاد می شود. بدون درمان، عفونت ممکن است به بافت اطراف گسترش یابد و در برخی موارد و در حدود ۴۰ درصد افراد آبسه مقعدی به فیستول مقعدی تبدیل میشود، که کانال کوچکی است که غده مقعدی آلوده را به سوراخ روی پوست متصل میکند. تخلیه چرک یا مایعات دیگر از آبسه یا فیستول می تواند باعث ترشحات مقعدی شود. علائم آبسه مقعدی عبارتند از :
- یبوست یا اسهال
- قرمزی و تورم
- وجود توده چرکی در اطراف مقعد
- ترشح یا خونریزی مقعدی
- درد یا سوزش هنگام اجابت مزاج
- درد و تورم در اطراف مقعد شما
بیشتر بخوانید: فرق آبسه و فیستول مقعدی
۵٫ سرطان مقعد
بروز ترشحات مقعدی در اثر سرطان مقعدی موردی بسیار نادر و کم است. سرطان مقعد ممکن است باعث ترشح رکتوم شود، اما به طور کلی کمترین علت است. با توجه به منبع معتبر انجمن سرطان آمریکا، خطر ابتلا به سرطان مقعد در طول زندگی ۱ در ۵۰۰ است. بسیاری از علائم سرطان مقعد از جمله ترشحات غیر معمول رکتوم، مشابه علائم ناشی از بیماری های مقعدی شایع مانند هموروئید و IBS است. تشخیص زودهنگام کلید درمان سرطان مقعد است. علائم سرطان مقعدی عبارتند :
- خونریزی مقعدی یا ترشحات مخاطی
- ورم یا التهاب در ناحیه مقعد
- تغییر در عادات روده
- مدفوع نازک
- درد یا فشار در مقعد
- یک توده در نزدیکی مقعد
- خارش
- بی اختیاری مدفوع
بیشتر بخوانید: تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی یا روده چیست
۶٫ سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
سندروم روده تحریک پذیر یا به اصطلاح IBS نوعی بیماری گوارشی است که تاثیر زیادی بر عملکرد روده می گذارد. این عارضه با ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی عضلات پوشاننده روده یا روده کوچک علائم ناراحت کننده ای ایجاد می کند، اما به دستگاه گوارش شما آسیب نمی رساند. این بیماری هم می تواند باعث ترشحات مقعدی به شکل مخاط شود که ممکن است خونی باشد. عوامل متعددی مانند ژنتیک ، استرس ، خوردن غذاهای خاص ، عفونت ها و شرایط سلامت روان میتوانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. علائم این بیماری شامل موارد زیر میشود :
- نفخ شکم
- اسهال مکرر
- یبوست
- مخاط در مدفوع
- شکم متورم
- درد و گرفتگی شکم
- کاهش وزن ناگهانی
- احساس ضعف یا خستگی
۷٫ بیماری التهابی روده (IBD)
حدود یک نفر از هر ۱۲۰ بزرگسال مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) است که به التهاب مزمن روده بزرگ اشاره دارد و شرایطی است که باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش می شود. انواع اصلی IBD کولیت اولسراتیو و بیماری کرون هستند که می توانند باعث ایجاد مخاط در مدفوع و شرایط خاصی شود که باعث ترشح رکتوم می شود از جمله مانند پروکتیت ، آبسه مقعدی و فیستول مقعد.
علت دقیق IBD ناشناخته باقی مانده است، اما محققان بر این باورند که عواملی مانند مشکلات مربوط به پاسخ ایمنی ، عوامل ژنتیکی ، استرس یا اضطراب ، خوردن یک رژیم غذایی پرچرب و برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها ، قرص های ضد بارداری و داروهای ضد التهابی در این شرایط نقش داشته باشند. علائم شایع IBD عبارتند از:
- اسهال مکرر
- درد شکم
- مدفوع حاوی خون
- چرک یا مخاط
- خستگی و کاهش وزن ناخواسته
بیشتر بخوانید: کرون در کودکان
۸٫ عفونت های گوارشی
ترشح رکتوم می تواند به عنوان علامت عفونت دستگاه گوارش به دلیل مسمومیت غذایی ، انگل ها یا باکتری هایی که سیستم گوارشی شما را آلوده میکنند، رخ دهد. بسیاری از عفونت های گوارشی ناشی از خوردن غذاهای نپخته آلوده به باکتری هایی مانند انتروتوکسیژنیک ، اشرشیاکلی( E. coli ) ، کمپیلوباکتر و سالمونلا است . ویروس های رایج دستگاه گوارش مانند نوروویروس که به سرعت در جوامع بسته پخش می شوند نیز می توانند باعث ترشح رکتوم شوند. انگل های دستگاه گوارش مانند ژیاردیا لامبلیا با مصرف آب آلوده پخش می شوند.
- تهوع و استفراغ
- تب
- کاهش اشتها
- ضعف و خستگی
- درد عضلات
- کاهش وزن شدید
- کمبود آب در بدن
- وجود مخاط یا خون در مدفوع
بیشتر بخوانید: انواع خونریزی دستگاه گوارش و مهم‌ترین دلایل آن
۹٫ سرطان کولورکتال
سرطان کولورکتال به سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم اشاره دارد، اگرچه تفاوت هایی نیز وجود دارد. رکتوم بخشی از دستگاه گوارش بین روده بزرگ و مقعد است. ترشحات مخاطی یا نشت مقعدی می تواند نشانه ای از سرطان رکتوم باشد. سایر علائم سرطان رکتوم عبارتند از:
- خونریزی از رکتوم، معمولاً خون قرمز روشن
- تغییر در عادات روده
- درد شکمی یا مقعدی
- یبوست، اسهال یا هر دو درد
۱۰٫ داروها
برخی از داروها خطر ابتلا به علائم گوارشی مانند ترشحات رکتوم را افزایش می دهند. داروها می توانند با تغییر فیزیولوژی دستگاه گوارش، آسیب بافتی مانند زخم، تغییر میکروبیوتای روده یا از راه های ناشناخته، ترشحات مقعدی ایجاد کنند. طبقه بندی داروها به شرح زیر است :
- آنتی بیوتیک ها
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
تشخیص ترشحات مقعدی
فرآیند تشخیصی معمولاً با پرسش پزشک در مورد علائم فعلی، سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی فرد شروع می شود. آنها همچنین ممکن است با یک معاینه فیزیکی انجام دهند تا مناسب ترین نوع آزمایش را برای علائم شما تعیین کنند. هدف از آزمایش شناسایی هر گونه بیماری تشخیص داده نشده است که ممکن است باعث ترشح مقعد شود. آزمایشاتی که می تواند به تشخیص ترشحات مقعدی کمک کند عبارتند از :
- شمارش کامل خون (CBC) : این نوعی آزمایش خون است که می تواند برای شناسایی برخی از انواع باکتری ها، انگل ها، بیماری های مقاربتی و علائم برخی از بیماری های دستگاه گوارش استفاده شود.
- آزمایش خون مخفی مدفوع: این آزمایش وجود خون مخفی (پنهان) را در مدفوع شما بررسی می کند.
- کشت مدفوع : کشت مدفوع کامل وجود باکتری های غیر طبیعی در دستگاه گوارش شما را بررسی می کند.
- کولونوسکوپی ، سیگموئیدوسکوپی ، پروکتوسکوپی ، آنوسکوپی : این روش ها شامل قرار دادن یک اسکوپ در مقعد برای مشاهده کولون است. برای غربالگری سرطان روده بزرگ ، ارزیابی ترشحات رکتوم و خونریزی، و ارزیابی تغییرات در ساختار روده استفاده می شوند.
- اولتراسوند : سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری است که از رایانه و امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از اندام‌ها، بافت‌ها و رگ‌های خونی هنگام عملکرد آنها استفاده میکند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن : سی تی اسکن از چندین اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر سه بعدی از اندام های شما استفاده می کند.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) : از یک آهنربای بزرگ، فرکانس‌های رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و سایر ساختارهای بدن استفاده میکند. این به تشخیص شرایطی که بر اندام‌ها، ماهیچه‌ها یا سایر انواع بافت شما تأثیر می‌گذارد کمک میکند.
- مانومتری آنورکتال : این تست قدرت عضلات راست روده و مقعد را که در حین اجابت مزاج سفت و شل می شوند، تعیین می کند.
انواع روش های درمان ترشحات مقعدی
ترشح رکتال می تواند آزاردهنده و شرم آور باشد. ترشحات شدید و مکرر رکتوم می تواند در توانایی شما برای انجام فعالیت های روزمره و عادی اختلال ایجاد کند. روش های درمان نسبت به نوع شرایط و بیماری که تشخیص داده شده میتواند مختلف باشد و هر بیماری با بیماری دیگر کامل روش درمان متفاوتی دارد. گزینه های درمانی ترشحات مقعدی عبارتند از :
۱. هموروئید یا بواسیر : اکثر هموروئیدهای بزرگ شده با مراقبت در منزل و روش های دارویی و درمان های گیاهی خود به خود بهبود می یابند. این می تواند شامل موارد زیر باشد :
- نوشیدن آب و هیدراته ماندن
- افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی
- استفاده از کرم یا ژل موضعی بدون نسخه (OTC) مانند پماد آنتی هموروئید برای تسکین درد و خارش
- استفاده از شیاف هیدروکورتیزون یا شیاف آنتی هموروئید
- نوشتن در حمام آب گرم یا حمام سیتز
- مصرف نرم کننده های مدفوع
- مصرف مسکن های خوراکی و داروهای ضد التهابی
- برخی از روش های جراحی هم عبارتند از : درمان هموروئید با لیزر ، بستن باند لاستیکی ، هموروئیدکتومی و بریدن هموروئید و بافت اطراف آن با چاقوی جراحی
۲. آبسه مقعدی یا فیستول مقعدی : اگر آبسه مقعدی باشد در مرحله اول پزشک آبسه را تخلیه میکند و روش های خانگی درمان آبسه مقعدی را توصیه میکند. آنها همچنین پس از این روش داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک تجویز می کنند. گزینه های درمانی فیستول مقعدی هم عبارتند از :
- جراحی فیستولوتومی
- جراحی ترمیمی
- درمان فیستول با لیزر
- پر کردن فیستول با چسب مخصوص
۳٫ سرطان مقعد یا کولورکتال : درمان سرطان ها به نوع سرطان ، شدت و مرحله تشخیص بستگی دارد. به طور کلی درمان سرطان ها عبارتند از :
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- افتادگی راست روده
- پرولاپس رکتوم
- ایمونوتراپی
۴. بیماری های مقاربتی : نسبت به نوع بیماری مقاربتی در اولین قدم پزشک احتمالاً آنتی بیوتیک هایی را برای درمان عفونت تجویز می کند. علائم، از جمله ترشح رکتوم، باید پس از رفع عفونت برطرف شود.
۵. سندروم روده تحریک پذیر (IBS) : درمان خانگی زیادی برای درمان روده تحریک پذیر وجود دارد پزشک توصیه میکند. این درمان ها به شرح زیر است :
- تغییرات رژیم غذایی اغلب اولین قدم در درمان علائم IBS است.
- افزودن فیبر به رژیم غذایی و اجتناب از مصرف گلوتن
- تغییر در عادات سبک زندگی، مانند خواب بیشتر، مدیریت استرس و افزایش ورزش
- مصرف داروهایی را برای کمک به کنترل علائمی مانند اسهال یا یبوست
۶. بیماری التهابی روده (IBD) : هیچ درمانی برای IBD وجود ندارد و درمان فقط به کاهش علائم و کاهش تعداد شعله‌ها کمک میکند. در این نوع عارضه پزشک با یک سری دارو IBD را با سرکوب سیستم ایمنی بیش فعال یا کاهش التهاب تسکین میدهد. این داروها عبارتند از :
- آمینوسالیسیلات ها مانند سولفاسالازین و مسالامین
- کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون و هیدروکورتیزون
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین و ۶ مرکاپتوپورین
- درمان های بیولوژیکی، مانند اینفلیکسیماب (رمیکید) یا آدالیموماب (هومیرا)
- در برخی افراد با جراحی برداشتن بافت آسیب دیده در دستگاه گوارش یا بیماری کولیت اولسراتیو را با برداشتن کولون و رکتوم درمان کنند.