آبسه مقعدی یا آبسه آنورکتال تجمع چرک در پوست اطراف ناحیه مقعد است،این بیماری دردناک و عفونی شاید در نگاه اول خطرناک نباشد اما اگر به موقع درمان نگردد عوارضی را به همراه داشته و می تواند موجب بروز سایر بیماری ها از جمله فیستول مقعدی شود. به همین منظور لازم است با علائم این بیماری و عوارض آن آشنایی یابید و در صورت بروز هر یک از علائم آن سریعاً برای درمان اقدام کنید.
آبسه مقعدی چیست؟
غده های زیادی در اطراف ناحیه مقعد وجود دارند. اگر به هر دلیلی دهانه این غدد بسته شود، این غده ها دچار عفونت و چرک شده و متورم می شوند و در نتیجه به شکل آبسه مقعدی روی پوست ظاهر خواهند شد. تجمع چرک و عفونت می‌تواند دقیقا داخل مقعد، یا در ناحیه راست روده (رکتوم) ایجاد گردد. همچنین این عارضه می تواند عمیقاً در سطح پوست نفوذ کرده و یا آبسه‌ای سطحی باشد که دهانه ی آن به پوست راه داشته و خون و چرک از آن تخلیه شود. شایع ترین نوع این بیماری، آبسه آنال است.
نشانه‌های آبسه مقعدی یا آنورکتال
این بیماری حال عمومی بیمار را تغییر داده و حالاتی را ایجاد میکند که معمولاً فرد آن را با سرماخوردگی اشتباه می‌گیرد. اما این بیماری با معاینه توسط پزشک به راحتی تشخیص داده می شود. مهمترین نشانه های ابتلا به این عارضه به این شرح است :
- درد، که معمولا ثابت است، سوزشی که هنگام نشستن شدت می یابد.
- تحریک پوست در اطراف مقعد، از جمله تورم، قرمزی و حساسیت
- اسهال
- یبوست یا درد ناشی از حرکات روده
- تب (تب معمولاً نشان دهنده ی آبسه های عمیق مقعدی است)
- لرز
- بی قراری
- بی اشتهایی
- بدن درد
- محل ایجاد آبسه به علت عفونت معمولاً گرم تر از سایر نقاط اطراف آن است.
علل ایجاد آبسه مقعد
همان طور که ذکر کردیم این بیماری در اثر بسته شدن دهانه غدد ایجاد می شود، اما در واقع این غدد در اثر ورود عوامل بیماری زا دچار عفونت شده است. از مهمترین باکتری های عامل این بیماری می توانیم به دو باکتری استافیلوکوک و اشرشیاکولی اشاره کنیم. به علاوه برخی از انواع قارچ ها نیز در ایجاد آبسه در مقعد نقش دارند. از علل ایجاد این بیماری می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :
- عفونی شدن زخم در اطراف ناحیه مقعد
- عفونت های منتقله از راه جنسی
- غدد مسدود شده
از همین روی رعایت بهداشت فردی ( به خصوص برای نوزادان) و استفاده از کاندوم برای پیشگیری از این بیماری توصیه شده است.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟
این عارضه در مردان و افراد مبتلا به بیماری های روده شایع تر است. افرادی با شرایط زیر احتمال بیشتری برای ابتلا به آبسه مقعدی دارند :
- بیماران مبتلا به کولیت
- بیماری های روده ای التهابی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
- بیماران دیابتی
- افراد مبتلا به دیورتیکولیت
- بیماری التهابی لگن
- انجام رابطه جنسی ناایمن
- استفاده از داروهایی نظیر پردنیزون
- تزریق برای درمان بواسیر داخلی
- آسیب ناشی از نوک وسیله تنقیه
- بواسیر بیرون زده
انواع آبسه
بیماری‌های مقعد می‌توانند به شکل سطحی و یا عمیق بروز کنند، در صورتی که آبسه سطحی باشد بیمار درد زیادی را در لبه مقعد حس نموده و ناحیه ایجاد عارضه گرم تر از سایر نقاط است. اما در بعضی مواقع عفونت به لایه های عمیق پوست نفوذ و آبسه عمیق را ایجاد میکند. انواع این عارضه به این شرح است :
- آبسه مقعد: شایع ترین نوع این عارضه که حدود ۶۰% از آبسه های مقعد را پوشش میدهد و در اطراف مقعد ایجاد می شود.
- ایسکیو آنال: این عارضه ۲۰% از آبسه های مقعد را پوشش داده و در ناحیه اسفنکتر خارجی ایجاد می‌شود. این نوع عارضه با ترشح چرک به فضای ایسکیوآنال نمایان می شود.
- اینتراسفنکتریک: ۵% از انواع این عارضه را شامل شده و محل ایجاد آن بین عضله اسفنکتر خارجی و داخلی است. علامت شایع آن دردناک شدن مقعد است به گونه ای که بیمار به سختی می نشیند.
- سوپرالواتور: این نوع بیماری ۴% از آبسه های این ناحیه را تشکیل داده است. این عارضه در زنان شایعتر از مردان است و در بالای عضله لواتورآنی (ماهیچه بالابرنده مقعد) ایجاد می گردد.
- بافت مخاطی : این آبسه تنها ۱% از انواع این عارضه را تشکیل داده و در زیر بافت مخاطی مقعد بروز می کند.
- پری رکتال: نشان دهنده اختلالات مقعدی یا انسداد غدد مقعدی ایجاد شده و اغلب ابتدا در اینتراسفنکتریک و سپس در امتداد بالقوه مجاور ایجاد می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
آبسه مقعدی بیماری خطرناکی است که ممکن است عوارض جانبی را نیز ایجاد کند، از همین روی لازم است در صورت بروز هر یک از علائم به خصوص نشانه های جدید و غیر قابل کنترل از این بیماری سریعاً برای درمان اقدام نمایید. یکی از عوارض خطرناک این بیماری ابتلا به فیستول مقعدی ( مجرای غیر طبیعی میان دو بافت که به شدت عفونی است و آلودگی های روده را به سطح پوست منتقل می کند) است. در صورتی که یکی از علائم زیر را تجربه نمودید سریعاً برای درمان اقدام کنید:
-
- احساس درد ضربان دار
- مشاهده سفتی دردناک و حساس به لمس
- شواهد سیستمیک عفونت