بی اختیاری مدفوع یا نشت مدفوع از مقعد شامل ناتوانی در کنترل خروج مدفوع از رکتوم و یا مقعد است، که شامل درجات متعددی می باشد. این عدم کنترل میتواند شامل خروج گاز از روده، مدفوع آبکی و یا مدفوع جامد باشد. این عارضه بیماری خجالت آوری است که وابسته به عوامل متعددی روی می دهد و در هر دو جنس قابل مشاهده میباشد.
با این حال بیشتر زنان را درگیر می کند زیرا زایمان یکی از عوامل مهم در ایجاد این بیماری به شمار می رود. به علاوه اسهال و یبوست‌های مکرر از دیگر عوامل ایجاد کننده این عارضه به شمار می روند. این عارضه تهدید کننده زندگی نیست اما کیفیت آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
در این مقاله از سایت کلینیک مهنا به بررسی درمان بی اختیاری مدفوع و دلایل متعدد آن می پردازیم.
علت بی اختیاری مدفوع چیست؟
اعصاب و عضلات زیادی در ناحیه‌ی مقعد وجود دارند که با یکدیگر همکاری می کنند و هنگامی که راست روده یا رکتوم پر می شود، اعصاب سیگنالی را به مغز میفرستند. در زمانی که بی اختیاری در دفع ایجاد می شود، یعنی اعصاب و عضلات به درستی با یکدیگر همکاری نمی کنند و موجب عدم کنترل در دفع میشود. عوامل متعددی می‌توانند در بروز این مشکل دخیل باشند، که از جمله آنها می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
- یبوست: ابتلا به یبوست یا مدفوع متراکم یکی از شایع ترین عواملی است که موجب بروز این عارضه می شود. زیرا مدفوع متراکم عضلات رکتوم را ضعیف می نماید و وقتی مدفوع آبکی است این عضلات توانایی نگهداری آن را نخواهند داشت در نتیجه مدفوع نشت می کند.
- اسهال : یکی از شایع ترین عوامل است زیرا عضلات رکتوم برخی از افراد ضعیف است و توانایی نگهداری مدفوع آبکی را ندارد.
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS) : این بیماری باعث اسهال و یبوست های مکرر می شود، و از این طریق زمینه را برای ابتلا به این مشکل فراهم می‌کند.
- بواسیر یا هموروئید : زمانی که هموروئید ملتهب می شود، اسفنکتر مقعد به طور کامل بسته نشده در نتیجه بی اختیاری در دفع پدید می آید.
- آسیب به عضلات اسفنکتر : هرگونه آسیب به این عضلات می تواند سبب پدید آمدن این عارضه گردد، این آسیب می تواند ناشی از افزایش سن، زایمان واژینال سخت، جراحی هایی مثل هموروئیدکتومی یا اسفنکتروتومی، پرتو درمانی و ..روی دهد.
- پرولاپس رکتوم: این شرایط موجب بیرون زدگی بافت مقعد و به دنبال آن ناتوانی در کنترل مدفوع می‌گردد.
- محدودیت حرکتی : افرادی که برای حرکت نیازمند کمک دیگران هستند می توانند در عین سلامت عضلات مقعد دچار بی اختیاری در دفع شوند.
- بیماری التهابی روده : ابتلا به کرون، کولیت و زخم مقعد، موجب می شود دیواره راست روده کشش لازم را نداشته باشد در نتیجه فرد به این بیماری مبتلا گردد.
- بیماری های مزمن : مثل دیابت، اسکلروز، سکته و ضربه‌ی نخاعی و اختلالات سیستم عصبی
- رکتوسل : پیش روی راست روده در واژن می تواند موجب بروز این عارضه گردد.
- ناهنجاری های مادرزادی : برخی از ناهنجاری‌های نادر مثل اسپینا بیفیدا و میلومننگوسل با آسیب طناب نخاعی از عوامل این بیماری است.
- آلزایمر : این بیماری در مراحل انتهایی خود میتواند موجب ابتلا به دفع غیر ارادی در فرد گردد.
- سرطان مقعد : ایجاد تومور در رکتوم می تواند به عضلات این ناحیه آسیب وارد نموده و موجب ناتوانی در کنترل مدفوع گردد.
- مصرف طولانی مدت ملین ها
بیشتر بخوانید: درمان خشکی مقعد + علت و پیشگیری [بهترین پماد]
علائم بی اختیاری مدفوع
ممکن است افراد مبتلا به دفع غیر ارادی این مشکل را در طول روز و بارها تجربه کنند، همچنین ممکن است این افراد مبتلا به بی اختیاری فوریتی باشند، یعنی قبل از مراجعه به سرویس بهداشتی نشت مدفوع اتفاق بیافتد. این بیماری وابسته به شدت آن به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه رخ میدهد. این مشکل معمولاً با علائم زیر همراه می شود:
- درد در ناحیه ی شکم
- نفخ
- یبوست
- اسهال
- خارش مقعد
- بی‌اختیاری در دفع ادرار
روش‌های درمان بی اختیاری مدفوع
این بیماری راهکارهای درمان بسیاری دارد که به بازیابی کنترل دفع کمک می نمایند، در اغلب موارد این بیماری قابل درمان است ولی توصیه می شود از چند روش درمانی بطور همزمان استفاده نمایید. روش های درمانی بی اختیاری مدفوع شامل تغییر رژیم غذایی،مصرف برخی داروها، تمرینات ویژه‌ی کمک کننده به کنترل روده و عمل جراحی است. در ادامه به شرح درمان های این بیماری می پردازیم :
پیشگیری از یبوست
اگر این عدم کنترل، ناشی از یبوست مزمن رخ داده است نیاز به درمان یبوست می باشد، این درمان شامل مصرف خوراکی های دارای فیبر، افزایش مصرف مایعات و افزایش فعالیت‌های بدنی است. استفاده از مکمل های ملین مانند شیر منیزی نیز میتواند از بروز یبوست جلوگیری به عمل آورد.
پیشگیری از اسهال
به همین ترتیب اگر بی اختیاری مدفوع ناشی از اسهال روی داده است می توان با درمان آن و جلوگیری از عفونت های دستگاه گوارش از بروز اسهال پیشگیری نمود.برای پیشگیری از اسهال می توانید مصرف غذاهای چرب، کافئین، غذاهای ادویه دار و فرآورده های لبنی را متوقف سازید. همچنین استفاده از داروهای ضد اسهال مثل لوپرامید، لوموتیل، عوامل آنتی کولینرژیک، کلونیدین، متیل سلولز، آلوسترون می تواند کمک کننده باشد.
پرهیز از زور زدن
زور زدن برای دفع که معمولا در اثر ابتلا به یبوست است می توانند در تضعیف عضلات این ناحیه نقش داشته باشد، پس بهتر است از این عمل پرهیز نمایید.
ورزش
انجام تمرینات ورزشی مختلف می تواند به قوی تر شدن عضلات اسفنکتر کمک نماید، انقباض منظم عضلات کف لگن می تواند با افزایش قدرت عضلات اسفنکتر در بهبود کنترل دفع ادرار و مدفوع موثر باشد.این ورزش ها به خصوص برای زنانی که به تازگی زایمان نموده اند نیز توصیه می شود.
انجام ورزش فیدبک که با قرار دادن پروب حساس به فشار انجام می شود،این پروب قدرت عضلات را ثبت نموده و بیمار میتواند انقباض عضلات را تمرین و چگونگی تقویت عضلات مقعد خود را فرا بگیرد.
تنظیم زمان اجابت مزاج
در برخی موارد آموزش روده به دفع تنظیم منظم میتواند در درمان این عارضه ها موثر باشد،به طور مثال پزشک توصیه می‌کند بعد از صرف غذا تلاش آگاهانه ای برای داشتن حرکات روده ای داشته باشید. به همین دلایل تنظیم زمان اجابت مزاج میتواند مهم باشد.
تنقیه
این روش خروج مدفوع متراکم از طریق یک لوله ی کوچک است که رکتوم را شستشو داده و تخلیه می کند.
تحریک اعصاب خاجی
این اعصاب وظیفه ی تنظیم احساس رکتال و قدرت عضلات دریچه‌ای مقعد را بر عهده دارد،در روش تحریک عصب خارجی عضلات توسط یک مولد پالس خارجی مثل (ضربان ساز) تحریک شده و در نتیجه تعداد انقباضات مقعد بیشتر خواهد شد. با انجام این روش درمانی علائم بی اختیاری مدفوع در طول دو الی سه هفته بهبود می‌بخشد، حتی ممکن است نیاز باشد تا یک مولد پالس دائمی در بدن فرد کاشته شود. این روش برای بیماران با آسیب عصبی موثر است.
جراحی
جراحی زمانی انجام می شود که بدن فرد به درمان های غیر تهاجمی پاسخ ندهد. برخی از روش های درمان بی اختیاری مدفوع به این شرح است:
- اسفنکتروپلاستی: این روش جراحی به ترمیم عضلات دریچه مقعد می پردازد، و اغلب برای زنانی که در حین زایمان دچار آسیب مقعدی شده اند مورد استفاده قرار می گیرد.
- کاشت کاف:. قرار دادن کاف در اسفنکتر مقعد به روش جراحی می تواند در درمان بی اختیاری روده موثر باشد.
- گراسیلوپلاستی: نوعی از روش جراحی درمان بی اختیاری است که با جایگزینی مقدار کمی از عضلات ران بیمار به جای عضله ی مصنوعی در دریچه‌ی مقعد انجام می گیرد.
- کولوستومی: این روش آخرین راهکار درمانی بی‌اختیاری روده است. و وقتی انجام می گیرد که بدن بیمار به هیچ یک از روش‌ها و جراحی‌ها پاسخ مثبت ندهد. در این روش جراح با تغییر مسیر روده بزرگ و ایجاد سوراخی در پوست شکم جریان مدفوع را به کیسه‌ای قابل تعویض روی شکم منتقل می‌کنند.
بی اختیاری مدفوع به دلیل جراحی در مقعد
بی‌اختیاری مدفوع ممکن است ناشی از جراحی مقعد باشد. در بعضی از جراحی های ناحیه مقعد، عضلات و اعصاب مقعدی آسیب می‌بینند که می تواند باعث بروز بی اختیاری مدفوع شود. برخی از جراحی های مقعد که ممکن است باعث بروز بی‌اختیاری مدفوع شوند، عبارتند از:
- جراحی هموروئید
- جراحی شقاق
- جراحی تومورهای مقعد
- جراحی فیستول
برای درمان بی‌اختیاری مدفوع ناشی از جراحی مقعد، پزشک ممکن است از داروهای ضد اسهال و تقویت کننده عضلات مقعد استفاده کند. در برخی موارد، جراحی دوباره نیز لازم است تا عضلات و اعصاب مقعد را ترمیم کند. همچنین، تغییر در رژیم غذایی و افزایش مصرف فیبر نیز میتواند بهبود علائم بی‌اختیاری مدفوع را تسریع کند. تمرینات عضلات مقعد و تغییر در کارهای بهداشتی روزمره نیز ممکن است به کنترل علائم کمک کنند.
عوارض بی اختیاری مدفوع
بی‌اختیاری مدفوع (Fecal Incontinence) یک عارضه پزشکی است که در آن شخص قادر به کنترل حرکات روده خود نیست و مدفوع به صورت ناخواسته از مقعد خارج می شود. این عارضه ممکن است باعث احساس شرمساری، اضطراب، افسردگی و تحلیل روابط اجتماعی شود.
عوارض بی‌اختیاری مدفوع شامل:
- آسیب به عضلات و اعصاب مقعدی
- بیماری های روده ای مانند دیسنتری، کولیت، سرطان روده و غیره
- جراحی روده
- تغذیه نامناسب و کمبود فیبر
- پیری و کاهش عملکرد عضلات
برای درمان بی‌اختیاری مدفوع، پزشک ممکن است از داروهای ضد اسهال، تقویت کننده عضلات مقعد و در صورت لزوم جراحی استفاده کند. همچنین، تغییر در رژیم غذایی و افزایش مصرف فیبر نیز بهبود علائم بی‌اختیاری مدفوع را تسریع می بخشد. تمرینات عضلات مقعد و تغییر در روش های بهداشتی نیز ممکن است به کنترل علائم کمک کنند.
پیشگیری از بی اختیاری مدفوع
برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار و مدفوع مهم است که:
- آب زیاد بنوشید
- رژیم غذایی با فیبر بالا داشته باشید
- از زور زدن بیش از حد موقع دفع پرهیز کنید
- جلوگیری از آسیب به دستگاه گوارش داشته باشید
- مشکلات گوارشی و عصبی خود را درمان کنید
- فعالیت بدنی داشته باشید
- زندگی سالم و بدون استرس را سپری کنید
- برای تسکین درد از داروهای غیر اپیروئیدی به جای داروهای اپیروئیدی استفاده کنید
- تمرینات عضلات کف لگن برای تقویت ماهیچه های اسفنکتر داخلی و خارجی انجام بدید
- بیوفیدبک درمانی و تحریک عصب ساکرال با تجویز دکتر انجام شود
علت نشت مدفوع بعد از اجابت مزاج همین بی اختیاری مدفوع هست دکتر؟
سلام بله میتونه یکی از علت های اصلی بی اختیاری مدفوع باشه ولی علت های دیگه هم بی تاثیر نیستند. برای تعیین نوبت و مشاوره تماس بگیرید: ۰۲۱۸۸۸۷۱۰۷۸
تشکر از این مطالب خوب سایتتون
من از وقتی جراحی فیستول کردم اینطوری شدم چیکار کنم
علت بی اختیاری مدفوع در زنان میتونه بخاطر رابطه مقعدی باشه؟ من تا حالا ۳ بار از پشت رابطه داشتم خیلی میترسم الان اینطوری شدم