آندوسکوپی نوعی آزمایش و معاینه تشخیصی است که از طریق یک دوربین مقعد و راست روده شما را بررسی و معاینه میکنند. این یک روش ساده است که یک پزشک می تواند در کوتاه مدت انجام دهد و نیازی هم به آمادگی از قبل ندارد. این آزمایش رشد غیر طبیعی، خونریزی، هموروئید، التهاب ، موارد غیر طبیعی و انواع بیماری های مقعدی را بررسی میکند. در این مقاله کلینیک مهنا به توضیح کامل فرایند آنوسکوپی می پردازیم.
آنوسکوپی چیست
آنوسکوپی (Anoscopy) یک معاینه پزشکی و سرپایی است که داخل مقعد شما را با یک وسیله خاص به نام آنوسکوپ بررسی می کند. آنوسکوپ شامل یک لوله توخالی پلاستیکی یا فلزی با قطر کوچک (کمی پهن‌تر از انگشت) با درج به نام انسداد است و نور دارد که پوشش مقعد و پایین رکتوم شما را بررسی می کند تا علائم آسیب یا بیماری را جستجو کند. طول دستگاه حدود ۵ اینچ است.
پس از قرار دادن آنوسکوپ در کانال مقعدی، پزشک درج انسداد را برمی دارد و می تواند داخل رکتوم را ببیند. با تابش نور از طریق لوله، پزشک می تواند به پوشش کانال مقعد و پایین رکتوم نگاهی بیاندازد. آنوسکوپی یکی از روش های بدون درد است که معمولاً در مطب پزشک در عرض ۱۰-۳۰ دقیقه انجام می شود. پزشک ممکن است یک نمونه بافت بگیرد تا بعداً بیوپسی انجام دهد این معمولاً تنها در صورتی انجام می شود که هر گونه ناهنجاری در طی آنوسکوپی اولیه تشخیص داده شود.
بیشتر بخوانید: کولونوسکوپی چیست؟ {نحوه انجام+ عوارض و عکس}
آنوسکوپی با وضوح بالا
روش آنوسکوپی در وضوح بالا همراه با بزرگنمایی است که در این روش علاوه بر آنوسکوپ که به باز نگه داشتن مقعد کمک می کند، پزشک دستگاه دیگری به نام کولپوسکوپ اضافه میکند. کولپوسکوپ یک میکروسکوپ متحرک با وضوح بالا است که به یک مانیتور متصل است که می تواند تغییرات ظریف را در بافت های شما تشخیص دهد که ممکن است آنوسکوپ به تنهایی نتواند. آنوسکوپی میتواند به پزشک شما کمک کند تا مشکلات مقعد و راست روده را پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: عمل بواسیر با لیزر یا جراحی هموروئید چگونه انجام میشود؟
در چه موارد به آنوسکوپی نیاز است ؟
اگر پزشک شما مشکوک به بیماری یا ناهنجاری در داخل کانال مقعد یا راست روده باشد و یا علائم خاصی در مقعد یا رکتوم خود را دارید ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. این علائم عبارتند از :
- خونریزی مقعد
- ترشح غیر طبیعی مقعد
- درد مقعد
- خارش و سوزش مقعد
- تورم مقعد
- برآمدگی مقعد
- یبوست
- بی اختیاری مدفوع
- حرکات دردناک روده
- مشکل در دفع یا نگه داشتن مدفوع
بیشتر بخوانید: ۶ روش عمل جراحی شقاق و مراقبت‌های بعد عمل و عوارض
آنوسکوپی به تشخیص چه بیماری هایی کمک میکند؟
استفاده از آنوسکوپ برای بررسی پوشش رکتوم می تواند به تشخیص اغلب بیماری ها مانند موارد زیر کمک کند که عبارتند از:
- بواسیر یا هموروئید
- شقاق مقعدی
- فیستول مقعدی
- انواع بیماری های مقعدی
- آبسه مقعدی
- سرطان مقعد
- عفونت های مقعد
- ترومای مقعدی
- پولیپ مقعد
- پولیپ روده
- افتادگی راست روده
- دیسپلازی مقعد
بیشتر بخوانید: عمل جراحی فیستول + دوره نقاهت و مراقبتها
آماده شدن برای آنوسکوپی
قبل از انجام آزمایش آنوسکوپی معمولا به آمادگی خاصی نیاز ندارید اما انجام بعضی موارد می تواند به آرامش و راحتی شما در حین فرآیند آزمایش کمک کند. پزشک دستورالعمل های دقیقی را در مورد نحوه آماده شدن برای آندوسکوپی حدود یک روز قبل به شما می دهد. این موارد عبارتند از :
- از رابطه جنسی مقعدی اجتناب کنید.
- از مصرف داروها یا محصولات مقعدی خودداری کنید.
- قبل از عمل حتما روده و مثانه خود را خالی کنید.
- بسته به شرایطی که دارید از دوش مقعدی یا تنقیه بهتر است که استفاده نکنید.
- اگر باید دارو یا مکمل خاصی مصرف کنید حتما یک روز قبل آزمایش با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: عمل لیزری شقاق چگونه است؟
فرایند معاینه آنوسکوپی
روش آنوسکوپی ممکن است در یک مرکز درمانی یا کلینیک به صورت سرپایی انجام شود و نیازی به بیهوشی یا آرام بخش نیست. در حین این معاینه باید به طور کامل به صحبت های پزشک گوش کنید و کارهایی که بخواهد را انجام دهید تا پروسه معاینه برای شما راحت تر شود. مراحل فرایند آنوسکوپی به شرح زیر است :
- از شما خواسته میشود که لباس های خود (حتی لباس زیر ) را به طور کامل در بیاورید و برای حفظ حریم خصوصی به شما یک روپوش بیمارستان میدهند تا بپوشید.
- از شما میخواهند که روی میز دراز بکشید و موقعیت خود را به گونه ای کنید که استفاده از آنوسکوپ راحت تر باشد.
- در این مرحله از شما میخواهند تا به پهلو دراز بکشید و مانند جنین زانو های خود را خم کنید ، روی میز به جلو خم شوید یا روی میز دراز بکشید (روی شکم).
- در مرحله بعد پزشک با یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده یک معاینه دیجیتالی مقعدی اولیه انجام میدهد تا قبل از قرار دادن آنوسکوپ هر مشکل غیر عادی در مقعد را بررسی کند.
- بعد از آن پزشک ناحیه مقعد را با یک ژل یا داروهای بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین بی حس میکند و از شما میخواهد با تنفس های عمیق عضلات را شل کنید و یک آنوسکوپ روغن کاری شده را وارد مقعد میکند.
- در برخی شرایط که بیمار درد داشته باشد پزشک ممکن است از داروهای ضد درد یا بیهوشی استفاده کند.
- آنوسکوپ حدودا در محدوده چهار اینچی مقعد و به دو اینچ پایینی رکتوم وارد میشود.
- اکثر آنوسکوپ ها دارای یک چراغ در انتهای آن هستند تا به ارائه دهنده شما دید بهتری از مقعد و ناحیه پایین رکتوم بدهد.
بیشتر بخوانید: درمان فیستول با لیزر بدون جراحی
فرایند معاینه آنوسکوپی با وضوح بالا
فرایند آنوسکوپی با وضوح بالا هم تا حدودی مانند مراحل قبل است ولی در یک سری نکات متفاوت است و مواردی وجود دارد به معاینه دقیق تر پزشک کمک میکند. این موارد عبارتند از :
- اگر آنوسکوپ از نوع با وضوح بالا باشد بعد از وارد کردن آن داخل مقعد پزشک یک گاز یا سواب پنبه ای آغشته به محلول ملایم و سرکه مانند (اسید استیک) را در مقعد شما قرار می دهد.
- این محلول با پوشش مخاطی مقعد واکنش نشان میدهد و مناطق مشکوک را برجسته میکند.
- در حالی که سواب پنبه ای برای چند دقیقه در مقعد شما می ماند پزشک آنوسکوپ را بیرون می کشد و این محلول سلول های غیر طبیعی مقعد را سفید میکند.
- در این مرحله سواب پنبه ای یا گاز را برمیدارد و آنوسکوپ را به همراه یک ابزار بزرگنمایی به نام کولپوسکوپ دوباره وارد مقعد میکند.
- پزشک با استفاده از کولپوسکوپ به دنبال سلول هایی که سفید شده اند می پردازد.
- در صورت وجود ناحیه مشکوک، پزشک ممکن است نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) را با فورسپس جمع آوری کند و به آزمایشگاه بفرستد.
بیشتر بخوانید: آندوسکوپی معده چیست؟ انواع آندوسکوپی روده (لیزری)
مراقبت های بعد از آنوسکوپی
آنوسکوپی یک روش کلی بی خطر و بی درد است. با این حال، اگر بیوپسی انجام داده باشید، ممکن است چند روز طول بکشد تا مقعد شما بهبود یابد. ممکن است متوجه خونریزی و ناراحتی، به خصوص پس از اجابت مزاج شوید که کاملا عادی و طبیعی است. به همین دلایل پزشک نکاتی را به شما توصیه میکند که در بهبود زودتر مقعد میتواند کمک کند و عبارتند از :
- مصرف مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن
- نوشیدن روزانه زیاد آب
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر برای جلوگیری از یبوست
- اجتناب از رابطه جنسی مقعدی
- نشستن در حمام آب گرم (حمام سیتز)
- مصرف مکمل فیبر
- استفاده از نرم کننده های مدفوع
- اجتناب از پاک کردن بیش از حد پس از اجابت مزاج
- تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد
- پرهیز از فعالیت های سنگین یا بلند کردن اجسام
بیشتر بخوانید: درمان خانگی آبسه مقعدی؛ بهترین روش های درمان
خطرات و عوارض احتمالی
آنوسکوپی و بیوپسی یک آزمایش بی خطر و با عوارض بسیار کم است اما می تواند خطراتی را برای بیمار داشته باشد. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس ناراحتی بعد از معاینه
- خونریزی
- پارگی کوچک پوست در ناحیه مقعد یا داخلی ترین پوشش کانال مقعد
- احتمال کم عفونت به دلیل مالیدن یا آسیب رساندن به توده
- سوراخ کردن روده بزرگ که بسیار نادر است.