ملین ها داروهایی هستند که میتوانند با تحریک حرکات روده یبوست را برطرف کنند. انواع مختلفی از ملین ها وجود دارد که کاربردهای آن ها هم متفاوت است. داروهای ملین را میتوانید از داروخانه ها یا مراکز درمانی و بدون نسخه خریداری کنید. در این مقاله کلینیک مهنا به معرفی ملین قوی برای یبوست شدید ، انواع ملین های طبیعی و گیاهی و عوارض و کاربرد آن ها می پردازیم.
ملین چیست
ملین ها (Laxatives) داروها و مواد شیمیایی هستند که به افزایش تحریک ، حجم و دفعات مدفوع کمک کرده و می توانند یبوست را درمان کنند. این ملین ها میتوانند تاثیرات زیادی بر سلامت دستگاه گوارش بگذارند و با ترویج حرکات منظم روده به دفع مدفوع راحت تر کمک کنند. همچنین در صورت استفاده نادرست یا استفاده بیش از حد، می تواند باعث ایجاد مشکلاتی از جمله یبوست مزمن شود.
اکثر ملین ها بدون نسخه و با نسخه پزشک از داروخانه ها و سوپرمارکت ها قابل خرید هستند. فرد می تواند ملین ها را به شکل مایعات، قرص یا کپسول از طریق دهان مصرف کند. یک فرد می تواند آنها را از طریق راست روده به عنوان مثال با شیاف یا تنقیه استفاده کند. با این حال ۸۵ درصد از مراجعه کنندگان به پزشک برای عارضه یبوست منجر به تجویز یک ملین می شود. بنابراین مهم است که بدانیم ملین ها چگونه اثر می کنند و چگونه از آنها باید به طور ایمن استفاده کنیم.
به نقل از my.clevelandclinic.org :
Laxatives treat constipation by softening hard stools or stimulating your intestines to move so you can have a bowel movement. Laxatives are also used to prevent the development of conditions such as fissures, fistulas, and hemorrhoids. Common types include bulking laxatives, osmotic laxatives, stool softeners, lubricants, and stimulants.
ملین ها یبوست را با نرم کردن مدفوع سفت یا تحریک روده های شما برای حرکت دادن درمان می کنند تا بتوانید مدفوع کنید. همچنین ملین ها در پیشگیری از ایجاد بیماری های مانند شقاق ، فیستول و بواسیر کاربرد داد. انواع رایج شامل ملین های حجیم ساز، اسمزی، نرم کننده های مدفوع، روان کننده ها و محرک ها هستند.
بیشتر بخوانید: غذاهای دارای فیبر بالا برای روده و درمان یبوست
کاربرد و اثر ملین
آنها به افراد کمک می کنند روده های خود را تخلیه کنند و برای تسکین یبوست رایج هستند و اغلب در صورتی استفاده می شوند که تغییرات سبک زندگی مانند افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی، نوشیدن مایعات زیاد و ورزش منظم کمکی به سلامت دستگاه گوارش نکرده باشد. برخی از ملین ها با نرم کردن مدفوع عمل می کنند، در حالی که برخی دیگر با افزایش حجم مدفوع با فیبر اضافی تاثیرات خود را میگذارد. بسیاری از ملین های طبیعی می توانند با افزایش دفعات مدفوع و بهبود قوام آن به سلامت گوارش شما کمک کنند. همچنین به هیدراته ماندن، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم کمک می کند.
چه کسانی به ملین نیاز دارند ؟
افرادی داروهای ملین را استفاده میکنند که دچار یبوست شده اند یا در دفع مدفوع مشکل دارند. از رایج ترین دلایل نیاز افراد به این نوع دارو عبارتند از :
- افرادی که دچار یبوست مزمن شده اند و حرکات روده بسیار دشوار است.
- کسانی که یبوست موقت دارند که به دلیل کم آبی بدن ، تغییر در رژیم غذایی یا استرس ایجاد میشود.
- بعضی افراد که بعد از جراحی یا بیماری بخاطر مصرف داروها دچار یبوست شده اند.
- برخی افراد که دچار عارضه هایی مانند سندروم روده تحریک پذیر (IBS) ، کم کاری تیروئید ، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو و یا اختلال عصبی هستند.
- افرادی که از بعضی بیماری های نشیمنگاهی و مشکلات گوارشی مانند فیستول ، شقاق و هموروئید یا بواسیر رنج میبرند.
بیشتر بخوانید: روشهای تقویت دستگاه گوارش
فرق ملین با مسهل چیست
ملین و مسهل هر دو مواردی هستند که به درمان و رفع یبوست کمک کرده و حرکات روده را تقویت میکنند. اما در قدرت و تاثیر گذاری متفاوت هستند و مسهل داروی قوی تری است. به معنای دیگر اگر دوز ملین ها بالاتر بره به مسهل تبدیل میشود. ملین ها از فیبرها تشکیل شده اند و مواد ملایمی هستند که با نرم کردن دفع یا تحریک حرکات روده به رفع یبوست کمک میکنند.
مسهل ها دارای مواد شیمیایی پاک کننده قوی تری هستند که باعث تخلیه کامل و سریعتر روده ها میشود. که اغلب برای نیاز های فوری مانند تخلیه قبل از آزمایشات پزشکی مانند کولونوسکوپی ، آنوسکوپی ، سیگموئیدوسکوپی یا یبوست شدید استفاده میشود. مصرف بیش از حد مسهل در بعضی مواقع باعث ایجاد اسهال میشود. همچنین برای دریافت مسهل نیاز به نسخه پزشک دارید.
بیشتر بخوانید: انواع خونریزی دستگاه گوارش
انواع ملین ها
بیشتر ملین ها بدون نسخه در دسترس هستند. اگرچه آنها برای از بین بردن یبوست متفاوت عمل می کنند، اما به طور کلی برای درمان یبوست گاه به گاه یا کوتاه مدت استفاده می شوند. مصرف طولانی مدت آنها می تواند عوارض جانبی (گاهی اوقات، جدی) و حتی تشدید یبوست شما ایجاد کند. انواع مختلفی از ملین ها وجود دارد که به صورت قرص، کپسول و مایعات عرضه می شوند مانند شیاف و تنقیه. هر نوع آن دارای فواید خاص و عوارض جانبی احتمالی است. ۴ نوع اصلی ملین وجود دارد که عبارتند از :
۱٫ ملین های حجیم ساز(مکمل های فیبر)
ملین های حجیم ساز که به عنوان مکمل‌های فیبر نیز شناخته میشوند، به همان روشی عمل میکنند که فیبر موجود در رژیم غذایی معمولاً انجام می‌دهد. و با افزایش حجم یا وزن مدفوع عمل می کنند که به نوبه خود روده شما را تحریک می کند. این نوع ملین ها حجم مدفوع را با نگه داشتن مایع در مدفوع افزایش می دهند و آب را جذب میکند و متورم میشوند. در آخر روده ها را تشویق می کند تا مدفوع را دفع کند.
بزرگسالان مبتلا به یبوست باید مصرف ملین‌های حجیم‌ساز را به‌عنوان درمان اول از این نوع استفاده میکنند. معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول می کشد تا اثر کنند و تا ۲ تا ۳ روز به دفع مدفوع کمک خواهند کرد. این نوع داروها به طور کلی ملایم ترین ها در نظر گرفته می شوند. آنها کمترین احتمال ایجاد عوارض جانبی را دارند. ملین های حجیم ساز که به صورت پودر یا کپسول در دسترس هستند عبارتند از :
- فیبوگل
- پسیلیوم (متاموسیل)
- پلی کربوفیل
- دکسترین گندم
- فیبر متیل سلولز (سیتروسل)
- فیبو ژل (پوسته ایسپاگولا)
بیشتر بخوانید: علت یبوست در کودکان
۲٫ ملین های اسمزی
ملین های اسمزی آب را از سایر قسمت های بدن می کشند و به روده بزرگ می فرستند. همانطور که آب جمع می شود، مدفوع شما را نرم می کند تا دفع آن را آسان تر کنند . ملین های سالین از این نوع اسمزی هستند. آنها حاوی نمکی هستند که آب را در روده بزرگ نگه می دارد. اینها به روده بزرگ کمک می کنند آب بیشتری را حفظ کند و دفعات اجابت مزاج را افزایش دهد. این نوع اسمزی بعد از ۲ تا ۳ روز اثر خود را میگذارند. ملین های اسمزی که به صورت مایع، کپسول، تنقیه یا شیاف وجود دارند عبارتند از :
- هیدروکسید منیزیم (شیر منیزیم)
- گلیسیرین
- پلی اتیلن گلیکول (میرالاکس)
- محلول هیدروکسید منیزیم
- لاکتولوز
- فلیت فسفو سودا
- لی اوکاتوس ( کریستالیز )
- لاکتیتول
۳٫ ملین های نرم کننده مدفوع
به نرم کننده های مدفوع ، ملین های نرم کننده نیز گفته می شود. حاوی دوکوزات هستند ، یک سورفاکتانت که به مرطوب و نرم شدن مدفوع کمک میکند. اینها کشش سطحی مدفوع را کاهش می دهند به طوری که آب و چربی بیشتری را جذب می کنند و باعث نرم شدن مدفوع می شوند. ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد تا ملین‌های نرم‌کننده مؤثر باشند، اما اغلب توسط افرادی که در دوران نقاهت پس از جراحی هستند، زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند یا افراد مبتلا به هموروئید از آنها استفاده میکنند. نرم کننده های مدفوع عبارتند از :
- کولاس (یا کولاس عمومی)
- دوکوزات سدیم
- دوکوزات کلسیم
بیشتر بخوانید: بهترین جراح بواسیر و هموروئید در تهران
۴٫ ملین های محرک
اگر به تسکین فوری یبوست نیاز دارید باید از ملین های محرک که قوی هستند استفاده کنید. این ها محرک ماهیچه ها و پوشش داخلی روده را تحریک کرده و در نتیجه حرکت مدفوع را در روده بزرگ تسریع می کند. ملین های محرک نیز هیدراتاسیون مدفوع را افزایش می دهند. این داروها بعد از ۶ تا ۱۲ ساعت اثر میکنند و به صورت قرص، قرص، پودر، جویدنی، مایعات و شیاف در دسترس هستند که عبارتند از :
- بیزاکودیل
- سنا (ملین فلچر)
- پیرو سولفات سدیم
- سنوزیدها ( اکس-لاکس ، سنوکوت )
۵٫ ملین های روان کننده
ملین های روان کننده همانطور که از نام آن پیداست مدفوع را لیز می کنند. روغن معدنی موجود در این ملین ها یک لایه نرم به دیواره روده اضافه می کند و از خشک شدن مدفوع جلوگیری می کند. همچنین با کاهش میزان جذب آب توسط روده ها، مدفوع ها را روان می کنند.
اگرچه ملین‌های روان‌کننده بسیار موثر هستند، اما بهتر است به عنوان یک درمان کوتاه‌مدت برای یبوست استفاده شوند. زیرا در مدت طولانی‌تری، روغن معدنی می‌تواند ویتامین‌های محلول در چربی را از روده جذب کند و از جذب کامل برخی داروهای تجویزی در بدن جلوگیری کند. روغن معدنی را همزمان با سایر داروها یا مکمل ها مصرف نکنید. روغن معدنی نمونه ای از ملین روان کننده است که به صورت مایع یا تنقیه موجود است.
بیشتر بخوانید: پاکسازی روده
۶٫ ملین های تجویزی
اگر یبوست مزمن، از جمله یبوست مرتبط با بیماری مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) دارید، ممکن است به یک ملین تجویزی نیاز داشته باشید. این نوع داروهای تجویزی گوانیلات سیکلاز-C مدفوع را با افزایش مقدار آب در لومن I و افزایش حرکت دستگاه گوارش تغییر می دهد. اگر از مواد افیونی استفاده می کنید، ممکن است نیاز به نسخه داشته باشید که می تواند باعث یبوست شود.
برای بیماران زیر شش سال توصیه نمی شود. در حالی که در بهبود عملکرد منظم روده موثر است، خطر اسهال را به همراه دارد و بیماران اطفال ممکن است دچار کم آبی شدید شوند. این ملین های تجویزی که یبوست مزمن را درمان می کنند عبارتند از:
- لاکتولوز
- لوبیپروستون (Amitiza)
- پروکالوپراید
- پلکاناتید
- لاکتولوز
- لاکتیتول
ملین های تجویزی که یبوست ناشی از مواد افیونی را درمان می کنند عبارتند از:
- متیل نالترکسون
- نالوکسگل
- نالدمدین
بیشتر بخوانید: درمان فیستول با لیزر
انواع ملین های طبیعی
در بعضی موارد بهبود یبوست اغلب بدون استفاده از این داروها نیز امکان پذیر است و با ملین های طبیعی و گیاهی می توانید به دفع راحت مدفوع کمک کنید. مطالعات نشان می‌دهد که افزایش مصرف فیبر می‌تواند دفعات مدفوع را افزایش داده و مدفوع را نرم کند تا دفع آنها را تسهیل کند. غذاهای زیر حاوی مقدار زیادی فیبر و سایر مواد هستند که به عنوان ملین های طبیعی عمل میکنند و عبارتند از :
۱٫ دانه چیا
دانه‌های چیا به‌ویژه سرشار از فیبر هستند و حاوی ۹٫۶ گرم منبع قابل اعتماد در ۱ اونس (۲۸٫۴ گرم) هستند. آنها عمدتا حاوی فیبر نامحلول هستند، اما حدود ۷ تا ۱۵٪ منبع مطمئن از محتوای فیبر کل شامل فیبر محلول است.
۲٫ انواع توت ها
بیشتر انواع توت ها دارای فیبر نسبتاً بالایی هستند و دارای انواع محلول و نامحلول هستند. به عنوان مثال، زغال اخته ۳٫۶ گرم فیبر منبع قابل اعتماد در هر فنجان (۱۵۰ گرم) فراهم می کند.
۳٫ انواع حبوبات
شامل لوبیا، نخود، عدس، نخود و بادام زمینی است. فیبر بالایی دارند. به عنوان مثال، ۱ فنجان (۱۸۰ گرم) عدس آب پز حاوی ۱۴٫۲ گرم فیبر منبع معتبر است. خوردن حبوبات همچنین می تواند به افزایش تولید اسید بوتیریک بدن شما کمک کند، که ممکن است به عنوان یک ملین طبیعی عمل کند.
۴٫ تخم یا دانه های کتان
این دانه ها دارای خواص ملین طبیعی هستند. به عنوان مثال، یک مطالعه معتبر با ۹۰ شرکت‌کننده نشان داد که آرد بذر کتان در تسکین یبوست کمی موثرتر از لاکتولوز است. آنها همچنین حاوی ترکیب خوبی از فیبر محلول و نامحلول هستند. یک وعده ۳/۴ فنجان (۱۰۰ گرم) دانه کتان، ۲۷٫۳ گرم فیبر رژیمی منبع مورد اعتماد را فراهم می کند. گفته می شود، یک وعده معمولی دانه کتان ۱ قاشق غذاخوری (قاشق غذاخوری) است.
۵٫ روغن کرچک
این روغن از دانه های کرچک تهیه می شود. هنگامی که مصرف می شود، اسید ریسینولئیک را آزاد می کند که با فعال کردن یک گیرنده خاص در دستگاه گوارش، اثر ملین دارد.
۶٫ سبزیجات برگدار
سبزی‌های برگدار نیز سرشار از منیزیم هستند که به جذب آب به داخل روده کمک میکند تا به دفع مدفوع و جلوگیری از یبوست کمک کند. به عنوان مثال سبزیجات برگ دار شامل اسفناج، کلم پیچ و کلم هستند. خوردن آنها می تواند به بهبود منظم کمک کند فنجان (۲۵ ساعت) کلم پیچ خام، ۱ گرم فیبر منبع قابل اعتماد فراهم می کند.
۷٫ سبوس جو دو سر
سبوس جو دو سر که از لایه های بیرونی دانه جو دو سر تولید می شود، دارای فیبر محلول و نامحلول بالایی است. در واقع، تنها ۱ فنجان (۹۴ گرم) سبوس جو دو سر خام حاوی ۱۴٫۵ گرم فیبر منبع قابل اعتماد است.
۸٫ میوه جات
میوه هایی مانند آلو خشک ، ریواس ، سیب و کیوی این سیب ها دارای فیبر بالایی هستند و پکتین که نوعی فیبر محلول که ممکن است به عنوان یک ملین عمل کند، فراهم می کند و می تواند به تسکین یبوست کمک کند. همچنین ریواس حاوی سنوزید، به ویژه سنوزید A است که برای یبوست ب
نحوه مصرف ملین ها
ملین ها را دقیقاً همانطور که در دستورالعمل دارو گفته شده مصرف کنید، بنابراین آنها به درستی عمل می کنند، در حالی که خطر عوارض جانبی را نیز کاهش می دهند. به عنوان مثال، شما باید برخی از انواع ملین ها را در ساعات خاصی از روز یا فقط در شب مصرف کنید. برخی از این داروها را باید همراه با غذا یا نوشیدنی مصرف شوند، در حالی که برخی دیگر باید به تنهایی مصرف شوند. برخی از آنها را نباید با انواع دیگر دارو مصرف کنید.
مهمتر از همه، بیشتر از آنچه دستورالعمل میگوید، از این نوع دارو مصرف نکنید. ممکن است زیاده روی در آن وسوسه انگیز باشد، به خصوص زمانی که به دنبال تسکین سریع هستید. اگر دارویی که استفاده می کنید موثر نیست صبور باشید. در عوض با یک متخصص تماس بگیرید. ملین ها به اشکال مختلفی وجود دارند، از جمله:
- قرص ها : برخی از ملین ها به شکل کپسول یا قرص هستند که از طریق دهان مصرف می شوند.
- پودرها : برخی از این داروها به شکل پودر هستند که می توانید آنها را در آب یا مایعات دیگر مخلوط کرده و بنوشید.
- مایعات یا شربت ها : برخی از این نوع داروها مایعاتی هستند که می توانید اندازه بگیرید و بنوشید.
- شیاف ها : برخی از ملین ها در داخل کپسول های حل شدنی کوچکی هستند که مستقیماً داخل مقعد خود قرار می دهید.
- تنقیه : برخی از دیگر از این داروها داخل لوله های کوچک قابل فشار دادن هستند. با فشار دادن لوله، دارو را به مقعد تزریق می کنید.
مدت زمان اثر ملین ها
مدت زمان اثر گذاری این داورها بستگی به نوع آن و نحوه مصرف آن دارد. به عنوان مثال، ملین هایی که به شما کمک می کنند سریعتر مدفوع کنید تنقیه و شیاف هستند که دارو را مستقیماً به مقعد شما تزریق می کنند. البته این گونه داروها خطر بیشتری برای عوارض جانبی مانند اسهال و گرفتگی معده دارند. مدت زمان اثر انواع ملین ها به شرح زیر است :
| انواع ملین ها | مدت زمان اثر گذاری |
| ملین های حجیم ساز | 12 ساعت تا ۳ روز |
| ملین های اسمزی | ۱ تا ۳ روز |
| ملین های نرم کننده مدفوع | ۱۲ ساعت تا ۳ روز |
| ملین های محرک | 6 تا ۱۲ ساعت |
| ملین های روان کننده | 6 تا ۸ ساعت |
| ملین های تجویزی (تنقیه و شیاف ) | ۱۵ دقیقه تا ۱ساعت |
عوارض ملین
پیروی از دستورالعمل های دارو می تواند از عوارض جانبی جلوگیری کند. به عنوان مثال، ملین‌هایی که آب را از بدن شما می‌کشند تا مدفوع شما را نرم کنند، مانند ملین‌های حجیم‌ساز و اسمزی‌کننده‌ها، میتوانند باعث کم‌آبی بدن شوند . به همین دلیل است که دستورالعمل ها می گویند با نوشیدن مایعات بیشتر مکمل را مصرف کنید. مصرف ملین های محرک برای مدت طولانی تر از زمان تجویز شده می تواند باعث از دست دادن تون عضلانی روده بزرگ شود. این می تواند از کمک به دفع روده بزرگ و بدتر شدن یبوست جلوگیری کند. ضروری است که زیاده روی نکنید. عوارض جانبی ملین ها عبارتند از:
- نفخ و دفع گاز
- گرفتگی معده
- ناراحتی معده
- کم آبی بدن (علائم شامل احساس ضعف و ادرار تیره تر از حد معمول است)
استفاده بیش از حد می تواند منجر به عوارضی شود که گاهی اوقات نیاز به مراجعه به پزشک یا حتی اورژانس دارد. این موارد عبارتند از:
- عدم تعادل الکترولیت (عدم تعادل آب و نمک در بدن)
- یبوست مزمن
- انسداد در روده
- اسهال شدید