سندرم روده تحریک پذیر چیست؟ علائم و علل بروز این بیماری؟

سندرم روده تحریک پذیر یکی از بیماری های شایع و مزمنی است که بخش زیادی از جامعه به خصوص زنان را درگیر به خود می کند، این بیماری به درد مزمن شکمی و تغییر در اجابت مزاج همراه می شود و در کل کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار میدهد. در ۸۰ الی ۹۰ درصد از موارد این سندرم زمینه ابتلا به مشکلات روحی و روانی از قبیل اضطراب، افسردگی و وسواس وجود دارد. این بیماری منجر به شرایط خطرناک نمی شود اما به سبب درد های مزمن، کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار داده و هزینه های درمان را افزایش می دهد حتی ممکن است سبب غیبت مکرر در محیط کار شود.

بیماری سندرم روده تحریک پذیر

ابن اختلال گوارشی که با نام آی بی اس (IBS) هم شناخته می‌شود، یکی از انواع شایع بیماری دستگاه گوارش است که موجب اختلال در عملکرد صحیح روده بزرگ می گردد، اسهال و یبوست علامت غالب این بیماری است که بصورت متناوب رخ می‌دهد. نوعی از این بیماری که در آن اسهال قالب است IBS- D و نوعی از این بیماری که در آن استفراغ قالب است IBS- C و در نوع دیگری که هر دو علامت یعنی اسهال و یبوست شایع است، IBS- A نامیده می شود. این سندرم ممکن است ناشی از یک عفونت ایجاد شود که در این صورت IBS- PI نامیده می شود.

بسیاری از بیماران مبتلا به این سندرم مراجعه پزشکی ندارند و درمان خاصی نیز برای این بیماری وجود ندارد.

علائم سندرم روده تحریک پذیر

برخی از مهمترین علائم این بیماری گوارشی درکنار علائم روده‌ای به این شرح است:

• سردرد
• کمر درد
• اختلال قاعدگی
• ادرار مکرر
• اختلالات تنفسی
• سرگیجه
• تهوع
• احساس خستگی
• اختلال عملکرد جنسی و یا درد هنگام برقراری رابطه
• سوزش سر دل

علل بروز این بیماری

نمی توان برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر علت مشخصی را بیان نمود اما گفته می شود عللی مثل استرس ، حوادث دوران کودکی, سابقه عفونت روده ای و تغییرات نوروترانسمیتری مغز می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. بطور کلی می توان گفت علت مشخص پدید آمدن این بیماری مشخص نیست اما رایج ترین تئوری که برای ایجاد این بیماری مطرح شده است عدم تعامل میان مغز و دستگاه گوارش است به علاوه این بیماری ممکن است ناشی از روده ها و یا دستگاه ایمنی روی دهد. مهمترین علت پدید آمدن این بیماری به این شرح است:

• عفونت حاد دستگاه گوارش
• جوانی
• تب طولانی مدت
• اضطراب و افسردگی
• رژیم غذایی سرشار از مواد محرک
• دخانیات و مشروبات الکلی
• هورمون ها

عوامل تشدید کننده بیماری سندرم روده 

همان طور که ذکر کردیم درمان قطعی برای این اختلال روده وجود ندارد. بلکه مطالعات نشان داده مصرف برخی از مواد غذایی و یا برخی از بیماری ها می تواند سبب فعال شدن این بیماری گردد که باید از مصرف آنها خودداری نمود. برخی از این عوامل تشدید کننده به این شرح است:

برخی از محرک های غذایی

• FODMAP : این غذا شامل برخی از مواد مانند الیگوساکارید‌ها تخمیر، دی ساکاریدها، مونوساکارید‌ها و پلی ال است،این مواد کربوهیدرات ها و قند هایی است که در روده هضم نمی شوند، خوراکی حاوی این نوع قندها شامل سیر، پیاز، آرد، شیر، بستنی، قارچ، زردآلو، گلابی و لوبیا می شود از آنجایی که حذف تمامی این مواد بطور کامل از رژیم غذایی سخت است می توانید آنها را به مدت ۶ الی ۸ هفته بطور کامل از رژیم غذایی حذف کرده و به از طی این مدت به مرور به رژیم غذایی خود بیافزاید.
• غذاهای پرچرب : افراد مبتلا به این سندرم در مقایسه با سایرین نسبت به غذاهای چربی حساس بوده و روده آنها سریع تر به این مواد واکنش نشان میدهد.از همین روی با مصرف خوراکی هایی مثل گوشت‌های سرخ شده، چیپس، سوسیس، پیتزا، پای و سس‌های خامه ای را قطع و یا به حداقل کاهش دهند اما مصرف خوراکی هایی با چربی‌های غیر اشباع و چربی‌های دارای حلقه‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون، آجیل ها، دانه‌ها و ماهی‌های پرچرب منعی ندارد.
• کافئین : این ماده می تواند علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر را افزایش دهد زیرا که موجب افزایش حرکات روده شده و کورتیزول را افزایش می دهد که منجر به افزایش فعالیت ارتباط بین مغز و روده می‌شود. کافئین علاوه بر چای و قهوه در نوشابه ها و نوشیدنی های انرژی زا نیز به وفور یافت می شود.
• غذاهای تند و ادویه دار : وجود ترکیب فعال کپسایسین در فلفل موجب تحریک روده و درد های شکمی می شود، همچنین دیگر ترکیباتی که معمولا در غذاهای دارای ادویه یافت می‌شود شامل سیر و پیاز است که هر دو با بدتر شدن علائم سندروم روده تحریک پذیر ارتباطی مستقیم دارد.

در کنار موارد ذکر شده از مصرف محصولات لبنی، آدامس های عاری از قند و برخی از شکلات ها نیز پرهیز نمایید.

هورمون ها

تغییرات هورمونی می تواند علائم این بیماری را شدت ببخشد، طبق نظرسنجی های به عمل آمده از خانم های مبتلا به این سندرم، مشخص شده است تغییرات هورمونی که در طول دوران قاعدگی پدید می آید علائم سندرم روده تحریک پذیر مثل درد شکمی، نفخ یا اسهال را افزایش میدهد.

عفونت

عفونت گاستروانتریت می تواند باعث تحریک روده و افزایش علائم این بیماری گردد، این نوع از IBS به عنوان IBS بعد از عفونت شناخته می شود.