فرایند پاکسازی روده شامل شستشوی روده بزرگ با مایعاتی مانند آب است. این یک روش طبیعی برای آماده شدن برای برخی از اقدامات یا آزمایشات پزشکی مانند کولونوسکوپی است. همچنین برای افرادی که از بی اختیاری مدفوع یا یبوست هم رنج میبرند روشی بسیار مناسب است. در این مقاله کلینیک مهنا به تمام روشهای خانگی و دارویی پاکسازی روده می پردازیم.
پاکسازی روده بزرگ چیست
پاکسازی روده بزرگ عمل تخلیه روده بزرگ شما (کولون) همراه با یک سری مایعات مخصوص است که برا حذف مواد زائد و سموم بدن استفاده میشود. این بر اساس مفهوم آب درمانی است که در آن از آب برای درمان سیستم های مختلف بهداشتی استفاده می شود. پاکسازی روده بزرگ یک درمان جایگزین محبوب است که برخی افراد ادعا می کنند مواد زائد و سموم را از روده بزرگ خارج می کند. انجام این فرایند پاکسازی روده به همه افراد پیشنهاد نمیشود و برخی از پزشکان مکمل پاکسازی روده بزرگ را برای سلامت عمومی توصیه می کنند. یکی از روش های طبیعی برای آمادگی قبل از آزمایشاتی مانند سیگموئیدوسکوپی ، پروکتوسکوپی و کولونوسکوپی فرایند پاکسازی روده است.
بیشتر بخوانید: انواع مشکلات دستگاه گوارش
بهترین قرص پاکسازی روده
قرص بیزاکودیل (Bisacodyl) که امروز با نام تجاری دولکولاکس شناخته میشود نوعی ملین محرک است که برای رفع یبوست مصرف می شود و یکی از بهترین قرص ها برای پاکسازی روده است. بیزاکودیل نوعی داروی OTC است که میتوان بدون نسخه پزشک از داروخانه های سراسر کشور خریداری کرد. این نوع قرص با افزایش مقدار مایع در روده باعث حرکت مدفوع و دفع آن میشود. این دارو میتواند در عرض ۱۵ تا ۶۰ دقیقه تاثیر خود را بگذارد.
بیشتر بخوانید: علت یبوست در کودکان
انواع روش های خانگی پاکسازی روده
روش های خانگی زیادی برای پاکسازی روده وجود دارد که بهتر است قبل از انجام دادن با یک پزشک یا متخصص مشورت کنید تا عوارضی به همراه نداشته باشد. پاکسازی های طبیعی را می توان در خانه راحت انجام داد، و همچنین اگر به درستی انجام شود، کاملا ایمن هستند. از محبوب ترین روشهای خانگی پاکسازی روده بزرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱٫ نوشیدن آب و هیدراته ماندن
نوشیدن منظم آب در روز و هیدراته نگه داشتن بدن از مهم ترین روش های طبیعی پاکسازی روده است. آب ، مدفوع را مرطوب و حجیم کرده و دفع مدفوع را آسان میکند. فردی که دچار کم آبی است حرکات روده کمتری خواهد داشت زیرا بدنش سعی در حفظ آب دارد. آب را از روده بازجذب می کند که در نتیجه مدفوع خشک، سفت و سخت می شود. نیاز روزانه هر فرد به هیدراتاسیون متفاوت است، اما نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز حیاتی میباشد. همچنین طبق یک سری مطالعات آب ولرم بسیار برای هضم غذا مفید است.
۲٫ آبمیوه و سبزیجات
آب میوه های طبیعی و سبزیجات خام حاوی عناصر مفیدی است که به پاکسازی روده کمک میکند. آبمیوه ها پاک کننده های محبوب روده هستند و علاوه بر این، خوردن میوه می تواند به بهبود میکروبیوم روده و حرکت غذا از طریق روده کمک کند. همچنین می تواند به کاهش یبوست کمک کند. مصرف سبزیجات و آب میوه ها هر چند روز یک بار توصیه میشود. از محبوب ترین آبمیوه ها برای پاکسازی روده عبارتند از :
- سیب، از جمله پوست
- گلابی
- موز
- کیوی
- انگور
- آلو
- خرمالو
- لیمو
۳٫ رژیم غذایی با فیبر بالا
فیبر یکی از اصلی ترین و ضروری ترین مواد مغذی برای بدن ، پاکسازی روده بزرگ و رفع یبوست است. اگر میخواهید بدن و دستگاه گوارش شما در سلامت باشد باید حتما مواد غذایی حاوی فیبر را در رژیم غذایی روزانه خود قرار بدید. فیبر حجم مدفوع را افزایش میدهد، که این میتواند زمان نشستن در روده بزرگ را کاهش میدهد و تعداد دفعات مدفوع را افزایش میدهد. بسیاری از غذاهای طبیعی و سبزیجات سرشار از فیبر هستند از جمله :
- سبزیجات برگدار مانند اسفناج ، بروکلی ، کدو
- انواع توت ها مانند توت فرنگی ، توت خشک
- میوه جان مانند موز نارس ، انجیر ، آلو
- آجیل مانند پسته ، بادام ، خرما
- حبوبات مانند لوبیا ، عدس ، نخود
- غلات مانند جو دوسر ، برنج قهوه ای ، کینوا
- دانه ها و مغز ها مانند دانه کتان ، دانه چیا ، گردو
- سبوس جو و گندم
افرادی که دریافت فیبر کافی از طریق رژیم غذایی برایشان مشکل است، می توانند از مکمل های فیبر استفاده کنند. مکمل های فیبر محبوب عبارتند از:
- پسیلیوم (متاموسیل)
- قرص پلی کربوفیل (FiberCon)
- متیل سلولز
۴٫ شستشو با آب نمک
مطالعاتی وجود دارد که نشان میدهد خوردن ناشتا آب نمک برای پاکسازی روده بزرگ موثر است. اگر می خواهید برای خودتان پاکسازی آب نمک را امتحان کنید، بهتر است قبل از آن با یک پزشک صحبت کنید. قبل از خوردن صبحانه ، ۲ قاشق چایخوری نمک را با آب ولرم مخلوط کنید. مردم معمولا از نمک دریا یا نمک هیمالیا استفاده می کنند زیرا حاوی مواد معدنی زیادی هستند. با معده خالی به سرعت آب نمک را بنوشید و در عرض چند دقیقه ممکن است احساس دستشویی داشته باشید. این کار را صبح و عصر انجام دهید و مدتی در خانه نزدیک دستشویی بمانید. ممکن است لازم باشد چندین بار به دستشویی بروید.
۵٫ مواد غذایی حاوی پروبیوتیک
افزودن پروبیوتیک به رژیم غذایی راه دیگری برای پاکسازی روده بزرگ است و میتواند پیشگیری و احتمالاً درمان سرطان روده بزرگ کمک کند. پروبیوتیک ها با کمک فیبر و نشاسته های مقاوم، باکتری های خوب جذب و وارد روده بزرگ میکنند. این باکتری های خوب خطر گاز، نفخ، یبوست و عفونت را کاهش دهند. همچنین التهاب را مهار می کنند و تعادل اندام های بدن را تقویت می کنند. مواد غذایی که حاوی پروبیوتیک هستند عبارتند از :
- غذاهای تخمیر شده مانند تمپه
- ماست یونانی
- سرکه سیب
- ترشی کیمچی
- کلم ترش
- انواع ترشی ها
- آبجو و سیب
- برخی از انواع پنیر
۶٫ مواد غذایی حاوی نشاسته های مقاوم
نشاسته های مقاوم مشابه فیبر ولی مقاوم تر هستند و با تقویت میکرو فلور روده یک روده بزرگ سالم را ترویج و پاکسازی میکنند. برخی از غذاها حاوی نشاسته های مقاوم هستند که از انواع قندهایی هستند که تجزیه آن برای بدن دشوار است. این نشاسته ها عمدتاً هضم نشده و در بدن باقی می مانند و در مدفوع حجیم می شوند. هر چه حجم مدفوع بیشتر باشد، روده زودتر تحریک می شود و احتمالاً به پاکسازی روده بزرگ کمک می کند. غذاهای حاوی نشاسته مقاوم عبارتند از :
- سیب زمینی و سیب زمینی شیرین
- چغندر قند
- نیشکر
- ذرت شیرین
- موز سبز
- نان سفید
- کورن فلکس
- ساقه ها، غده ها و ریشه های سبزیجات
- برنج
- گندم سیاه و ارزن
- ماکارونی
۷٫ انواع ملین ها
ملین ها داروهایی هستند که با تحریک حرکات و عملکرد روده به رفع یبوست و دفع مدفوع کمک میکنند. ملین برای تسکین یبوست های شدید استفاده میشود و شامل ملین های حجیم ساز ، اسمزی ، نرم کننده مدفوع ، محرک و سایر موارد تقسیم میشوند. بهترین ملین ها برای رفع یبوست عبارتند از :
- پسیلیوم
- کولاس
- سنا
- پلی کربوفیل
- گلیسیرین
- هیدروکسید منیزیم
- لاکتولوز
- شیاف بیزاکودیل
بیشتر بخوانید: شیاف گلیسیرین برای درمان بواسیر
دمنوش برای پاکسازی روده
برخی از چای ها و دمنوش های گیاهی برای سلامت دستگاه گوارش و پاکسازی روده مفید هستند. طیق یک تحقیقاتی هم که در سال ۲۰۱۴ انجام شده است مصرف چای گیاهی باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان روده میشود. چای ها و دنوش های گیاهی که مفید هستند عبارتند از :
- چای زنجبیل
- لیمو
- نعناع
- ریشه قاصدک
- چای سنا
- رازیانه و بابونه
فواید پاکسازی روده
پزشکان و محققان در مورد فرایند پاکسازی روده میگویند که می تواند منجر به کاهش وزن، هضم بهتر، افزایش انرژی و تفکر واضح تر شود. همچنین طبق یک آزمایش انجام شده در سال ۲۰۱۶ نشان میدهد که این فرایند تا حدودی می تواند در بهبود و کاهش علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر (IBS) کمک کند. از دیگر مزایا پاکسازی روده می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- حذف سموم
- افزایش انرژی بدن
- رفع یبوست
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
- تقویت دستگاه گوارش
- کاهش وزن
- ارتقای سلامتی بدن
- بهبود عملکرد کبد
- رفع نفخ، گرفتگی عضلات و گاز معده
- خطر کمتر ابتلا به سرطان روده بزرگ (کولورکتال )
خطرات پاکسازی روده
پاکسازی روده در حین حال که فوایدی زیادی برای بدن دارد میتواند خطرات زیادی را هم ایجاد کند. برخی از خطرات بالقوه پاکسازی روده بزرگ عبارتند از:
- کم آبی بدن
- اسهال
- عدم تعادل الکترولیت در بدن
- عدم تعادل باکتریایی و عفونت
- درد در ناحیه مقعد
- سوراخ شدن روده
- نارسایی کلیه
- ضعف و خستگی بدن
- عفونت روده
- گرفتگی شکم