انواع خونریزی دستگاه گوارش و مهم‌ترین دلایل آن

خونریزی دستگاه گوارش (GI) نشانه ای از اختلال در سیستم گوارشی است. خون اغلب در مدفوع یا استفراغ ظاهر می شود، اما همیشه هم قابل مشاهده نیست. در بعضی موارد این خونریزی باعث می‌شود که مدفوع سیاه و یا تیره شود. اما سطح خونریزی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و حتی عاملی تهدید کننده برای زندگی شود.

خونریزی گوارشی چه علائمی دارد؟

علائم و نشانه های این عارضه می تواند آشکار یا پنهان باشد، به علاوه این علائم و نشانه‌ها به محل خونریزی بستگی دارد. خونریزی گوارشی می‌تواند در هر نقطه از دستگاه گوارش ایجاد شود. دستگاه گوارش بدن انسان از دهان شروع شده و در مقعد به پایان می رسد.

علائم خونریزی گوارشی آشکار می تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ خونی، که ممکن است قرمز و یا قهوه ای تیره باشد.
•  مدفوع سیاه رنگ
• خونریزی رکتوم، معمولاً در مدفوع و یا همراه با مدفوع است.

علائم خونریزی گوارشی پنهان شامل موارد زیر است:

• دشواری در تنفس 
• غش
• درد قفسه سینه
• درد شکم

اگر این عارضه ناگهانی شروع شود و به سرعت پیشرفت کند، می توانید باعث ایجاد علائم شوک شود. علائم و نشانه های این وضعیت عبارتند از:

• افت فشار خون
• ادرار کردن کم
• افزایش نبض 

مهم‌ترین دلایل خونریزی دستگاه گوارش

این عارضه می‌تواند از دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی نشات گیرد و می تواند دلایل زیادی داشته باشد.

خونریزی گوارشی فوقانی

مهم‌ترین علت‌های خونریزی از گوارش فوقانی به این شرح است:

• زخم معده، این بیماری شایع ترین علت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. زخم‌های گوارشی زخم هایی هستند که بر روی پوشش معده و قسمت بالای روده کوچک ایجاد می شوند. اسید معده، باکتری ها و یا مصرف داروهای ضد التهابی ، به پوشش معده صدمه می زنند و منجر به تشکیل زخم ها می شوند.

• ورمهای غیر طبیعی مری (واریس مری)، این وضعیت بیشتر در افراد مبتلا به بیماری های جدی کبدی رخ می دهد.
• بیماری مری، التهاب مری بیشتر در اثر بیماری ریفلاکس معده (GERD) ایجاد می شود.

خونریزی دستگاه گوارش تحتانی

علل این خونریزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیماری دیورتیکولار، این بیماری شامل تورم و عفونت کیسه های کوچک روی سطح گوارش (دیورتیکولوزیس) است. اگر یک یا چند کیسه کیسه ملتهب یا آلوده شود ، به این بیماری دیورتیکولیت گفته می شود.
• بیماری التهابی روده (IBD)، این بیماری شامل کولیت اولسراتیو و کرون می باشد که باعث التهاب و ایجاد زخم های بر روی سطح روده بزرگ می شود.
• تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) یا سرطانی مری، معده، روده کوچک یا روده بزرگ، می توانند سیستم گوارش را تضعیف کرده و باعث خونریزی شوند.
• پولیپ های روده بزرگ، پولیپ ها توده های کوچکی از سلول‌های روده بزرگ هستند و می توانند باعث ایجاد این عارضه شوند. بیشتر آنها بی ضرر هستند، اما برخی از آنها ممکن است سرطانی باشند یا در صورت عدم حذف ممکن است سرطانی شوند.
• بواسیر یا هموروئید، بیماری بواسیر رگهای متورم در مقعد یا رکتوم تحتانی است.
• شکاف مقعد یا شقاق، این بیماری در اثر ایجاد ترک در دیواره مقعد ایجاد می شود.
• پروکتیت، این بیماری التهاب پوشش روده بوده و می‌تواند باعث خونریزی روده شود.
• فیستول،از اتصال دیواره‌ی مخاطی داخل کانال مقعد و پوست اطراف مقعد به وجود می‌آید.

عوارض خونریزی گوارشی

خروج خون از دستگاه گوارش می‌تواند باعث مشکلات زیر شود:

• شوک
• کم خونی
• مرگ

جلوگیری از خونریزی

برای کمک به جلوگیری از این عارضه گوارشی موارد زیر را به یاد داشته باشید :

• محدود کردن استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی 
• محدود کردن مصرف الکل 
• ترک سیگار 
• درمان رفلاکس معده 

نحوه تشخیص خونریزی گوارشی

پزشک تاریخچه پزشکی، از جمله سابقه خونریزی قبلی را بررسی می کند. سپس یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و احتمالاً آزمایش هایی را انجام می دهد. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون، این آزمایش به جهت شمارش کامل خون، بررسی سرعت لخته شدن خون، تعداد پلاکت و آزمایش عملکرد کبد انجام می شود.
• تست مدفوع، تجزیه و تحلیل مدفوع می‌تواند به تعیین علت خونریزی پنهان کمک کند.
• لاواژ نازوگاستریک، برای انجام این روش یک لوله از بین بینی به معده منتقل می شود تا محتوا معده خارج شود. این روش ممکن است به تعیین منبع این عارضه کمک کند.
• آندوسکوپی فوقانی، در این روش از یک لوله بلند انعطاف پذیر و دوربین دار استفاده می شود که از طریق دهان وارد بدن می شود تا دستگاه گوارش فوقانی بررسی گردد.
• کولونوسکوپی، در این روش از یک لوله بلند انعطاف پذیر و دوربین دار استفاده می شود که که از طریق روده وارد بدن می شود تا دستگاه گوارش تحتانی بررسی گردد.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، در این روش لوله ای با نور و دوربین در رکتوم بیمار قرار می گیرد تا آخرین قسمت روده بزرگ بررسی شود..
• آنژیوگرافی، برای انجام آنژیوگرافی یک رنگ کنتراست به شریان تزریق می شود و سپس با استفاده از پرتوهای ایکس، رگ‌ها و سایر ناهنجاری های مربوط به آن مورد بررسی قرار می گیرد.
• تست های تصویربرداری، انواع دیگر آزمایش های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن شکمی، برای یافتن منبع خونریزی قابل استفاده است.

اگر خونریزی دستگاه گوارش شدید باشد، و آزمایشات غیر تهاجمی نتوانند منبع آن را پیدا کنند، ممکن است شما نیاز به جراحی داشته باشید تا پزشکان بتوانند روده کوچک را مشاهده کنند.

درمان خونریزی دستگاه گوارش

اغلب این عارضه بدون درمان متوقف می‌شود. اما اگر خونریزی متوقف نشد، نوع درمان بستگی به خونریزی دارد. در بسیاری از موارد، داروها یا روش‌هایی برای کنترل این عارضه حین برخی از آزمایشات تجویز می‌شود. به عنوان مثال ، گاهی اوقات درمان زخم معده هنگام آندوسکوپی فوقانی یا برداشتن پولیپ در حین کلونوسکوپی انجام می شود.

اگر خونریزی از قسمت بالایی دستگاه گوارش باشد، برای مهار تولید اسید معده، مصرف داروی معروف به مهار کننده پروتون پمپ (PPI) توصیه می شود. 

بسته به میزان و تکرار خونریزی، ممکن است به تزریق خون نیاز داشته باشید. اگر داروهای رقیق کننده خون از جمله آسپیرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مصرف می کنید، باید مصرف آنها متوقف شود.