تنگی مقعد نوعی عارضه نشیمنگاهی است که به باریک شدن کانال مقعد اشاره دارد و می تواند منجر به ناراحتی و مشکل قابل توجهی در حین اجابت مزاج شود. چه بزرگسال باشید چه نوزاد ممکن است این عارضه اتفاق بیفتد. عوامل و دلایل زیاد و مختلفی برای ایجاد این عارضه وجود دارد. در این مقاله تنگی مقعد کلینیک مهنا به بررسی و روش های درمان این عارضه به طور کامل می پردازیم.
تنگی مقعد چیست
تنگی مقعدی (Anal stenosis) نوعی بیماری نشیمنگاهی بسیار نادر است و زمانی رخ میدهد که مجرای مقعدی شما باریک می شود و دفع مدفوع را دشوار و دردناک می کند. این حالت زمانی رخ می دهد که عضلات مقعد که برای تنظیم عبور مواد مدفوع منبسط و منقبض می شوند باریک می شوند. در صورت عدم درمان این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
این بیماری معمولاً بزرگسالان را به عنوان عارضه جراحی یا بیماری مزمن تحت تاثیر قرار میدهد، اما نوزادان نیز ممکن است با مقعد باریک (تنگی مادرزادی مقعد) به دنیا بیایند.علائم این بیماری می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد، اما تقریباً همیشه شامل عدم توانایی مدفوع است. اغلب اوقات، تغییر آنچه می خورید و داروها علائم را کاهش می دهد. اما اگر تنگی مقعد شدید دارید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
بیشتر بخوانید: یبوست چیست و چه علائمی دارد |درمان فوری و علائم+ دشمن یبوست
پماد برای تنگی مقعد
با توجه به تحقیقات انجام شده بهترین پماد برای تنگی مقعد به طور معمول پماد نیتروگلیسیرین است. زیرا به شل شدن عضله اسفنکتر مقعد، افزایش جریان خون در ناحیه و بهبودی کمک می کند. اگرچه مهم است که با یک متخصص مراقبت های بهداشتی برای تعیین بهترین گزینه درمانی برای مورد خاص خود مشورت کنید.
روش های درمان تنگی مقعد
برای این عارضه روش های درمانی خانگی و روش های جراحی وجود دارد که به رفع و بهبود تنگی مقعد کمک میکند. اما گزینه‌های درمانی جراحی و غیر جراحی برای تنگی مقعد محدود است که به طور کامل آن ها را شرح داده ایم .
درمان خانگی تنگی مقعد
روش های درمان خانگی تنگی مقعد عبارتند از :
- تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی
- افزایش مصرف فیبر روزانه
- مصرف مکمل های فیبر
- افزایش مصرف مایعات
- اتساع دستی مقعد با گشادکننده های مدرج
- استفاده از نرم کننده های مدفوع یا ملین های نرم کننده
بیشتر بخوانید: درمان و عکس گشادی مقعد + علائم و تشخیص گشاد شدن مقعد
روش های جراحی تنگی مقعد
در موارد شدیدتر پزشک متخصص برای رفع این عارضه گزینه های جراحی را ترجیح میدهد که عبارتند از :
- آنوپلاستی
روش جراحی که شامل بازسازی یا ترمیم دهانه مقعد است معمولاً برای اصلاح ناهنجاری‌هایی مانند تنگی مقعد یا ناهنجاری‌هایی که مقعد به درستی قرار نمی‌گیرد، انجام میشود و امکان حرکات مناسب روده را فراهم میکند. اساساً شامل تنظیم جراحی بافت مقعد برای دستیابی به عملکرد مناسب است. جراح مقعد شما را بازسازی می کند تا بتواند شل شود و به اندازه طبیعی خود باز گردد.
جراح عضله اسفنکتر داخلی شما را برش می دهد تا تنش مقعد شما را کاهش دهد. اسفنکتروتومی یک روش جراحی است که می تواند به عارضه هایی مانند تنگی مقعد یا شقاق مزمن مقعد در زمانی که سایر درمان های پزشکی با شکست مواجه می شوند، کمک کند. میزان موفقیت این عمل حدود ۹۶٪ تا ۱۰۰٪ است.
بیشتر بخوانید: زخم مقعدی نشانه چیست؟ پماد برای درمان خانگی + علت و علائم
درمان تنگی مقعد نوزادان
درمان‌های اولیه درمان تنگی مقعد نوزادان شامل اقداماتی است که می‌توانید انجام دهید تا دفع مدفوع بزرگ‌تر را برای شما یا نوزادتان آسان‌تر کند. این اقدامات شامل نرم کردن مدفوع با فیبر و مدیریت هیدراتاسیون میشود. در موارد شدیدتر پزشک ممکن است اتساع مقعد را برای کشش آرام مقعد کودک شما انجام دهد.
اتساع مقعدی شامل قرار دادن یک دستگاه کوچک و روغن کاری شده (گشاد کننده) در مقعد کودک شما است. ارائه دهنده بعد از چند ثانیه دیلاتور را خارج می کند. نوزاد شما ممکن است این درمان را دو بار در روز به مدت چند هفته دریافت کند. هر هفته، آنها از گشادکننده‌های کمی بزرگ‌تر استفاده می‌کنند تا مقعد کودک شما در نهایت به اندازه طبیعی برسد. به ندرت، نوزادان مبتلا به تنگی مقعد نیاز به انجام آنوپلاستی دارند.
مراقبت های بعد از جراحی
مراقبت های بعد از عمل جراحی تنگی مقعد معمولاً شامل موارد زیر است که عبارتند از :
- به مدت ده روز از بلند کردن وسایل سنگین اجتناب کنید.
- از انجام فعالیت های شدید اجتناب کنید.
- از نشستم مستقیم بر روی ناحیه جراحی خودداری کنید.
- حتما بعد از جراحی رژیم غذایی منظم داشته باشید.
- در رژیم غذایی خود برای جلوگیری از یبوست از فیبر زیاد استفاده کنید.
- بعد از اجابت مزاج ناحیه مقعد را به صورت ملایم پاکسازی کنید.
- ۷ الی ۸ لیوان آب در روز بنوشید.
- با پزشک خود برای انجام اقدامات اتساع قرار ملاقات های منظم را رعایت کنید.
بیشتر بخوانید: آبسه مقعدی چیست؟ درمان آبسه آنورکتال + علت و علائم
علت تنگی مقعد
همانطور که گفتیم دلایل زیادی برای تنگی مقعد وجود دارد. این بیماری در بزرگسالان زمانی اتفاق می افتد که بافت اسکار در مقعد شما ایجاد می شود و لایه ای از فیبر سخت و غیر کششی را به دیواره مقعد شما اضافه می کند تا باریک تر شود. بافت اسکار ممکن است پس از درمان پزشکی یا جراحی در داخل یا نزدیک مقعد شما ایجاد شود.
همچنین در صورت ابتلا به بیماری مزمن (طولانی مدت) که باعث التهاب می شود، ممکن است اتفاق بیفتد. مطالعات نشان می دهد که ۹۰ درصد موارد تنگی مقعد شامل بافت اسکار است که پس از جراحی هموروئید ایجاد می شود. دلایل دیگر ایجاد این عارضه عبارتند از :
- انواع عفونت های مقعدی مانند کلامیدیا
- تبخال تناسلی
- ویروس پاپیلومای انسانی
- سیفلیس یا سوزاک
- بیماری HIV ، هپاتیت A و هپاتیت B
- بیماری التهابی روده IBD
- بیماری کرون
- شقاق مزمن مقعد
- ضربه یا آسیب به ناحیه مقعد
- استفاده بیش از حد از ملین ها
- پرتو درمانی ناشی از سرطان مقعد
- عوارض ناشی از یک روش جراحی مقعد
- بیماری های مقاربتی
- یک ناهنجاری مادرزادی
- عفونت رکتوم
بیشتر بخوانید: اسپاسم مقعدی چیست | علت و علائم + درمان خانگی و دارویی
علائم تنگی مقعد
اصلی ترین علائم هر کسی که تنگی مقعد دارد یبوست است. اما با این حال ممکن است علائم های متفاوتی در بزرگسالان و نوزادان داشته باشد. سایر علائم تنگی مقعد در نوزادان و بزرگسالان عبارتند از :
علائم در بزرگسالان
- یبوست
- اسهال
- باریک شدن مدفوع به اندازه مداد
- بی اختیاری مدفوع
- تخلیه ناقص بعد از اجابت مزاج
- درد هنگام اجابت مزاج
- خونریزی مقعد یا خون در مدفوع
- حرکات دردناک روده
بیشتر بخوانید: درمان خشکی مقعد + علت و پیشگیری [بهترین پماد]
علائم در نوزادان
- شایع ترین علامت دفع نکردن مکونیوم حدود ۴۸ ساعت بعد از تولد است.
- گریه ای که آرام نمی گیرد
- مدفوع باریک
- زور زدن هنگام اجابت مزاج
- وجود خون در مدفوع
- کمتر از ۶ عدد پوشک خیس در روز
- ایجاد نشانه های کم آبی بدن
- شکم متورم
بیشتر بخوانید: آبسه مقعدی در کودکان + علائم و درمان های خانگی
روش های تشخیص
تشخیص تنگی مقعد نسبتاً ساده است. در بیشتر موارد، این وضعیت با بررسی علائم و سابقه پزشکی، علاوه بر انجام یک معاینه فیزیکی یا دیداری مانند معاینه دیجیتالی رکتوم مختصر تأیید میشود. اغلب برای تحقیقات و تشخیص دقیق تر از روش هایی که امکان تجسم مستقیم کانال مقعد را برای ارزیابی میزان باریک شدن و شناسایی علت تنگی فراهم می کند هم استفاده میشود که عبارتند از :
- ام آر آی MRI
- آنوسکوپی
- پروکتوسکوپی
- کولونوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی
تشخیص تنگی مقعد در نوزادان
مراحل تشخیص برای نوزادان و بزرگسالان بسیار متفاوت است. تشخیص تنگی مقعد در نوزادان معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص ، عمدتاً با بازرسی مقعد و انجام یک معاینه دیجیتالی رکتوم، که در آن انگشت برای ارزیابی اندازه دهانه مقعد و هرگونه باریک شدن احتمالی وارد رکتوم میشود، انجام میشود. اگر مشکوک به تنگی وجود داشته باشد، آزمایش‌های تصویربرداری بیشتری برای تایید تشخیص و ارزیابی شدت بیماری استفاده شود. که عبارتند از :
- اشعه ایکس شکم
- سونوگرافی
- تنقیه باریم
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)