یبوست چیست و چه علائمی دارد |درمان فوری و علائم+ دشمن یبوست 

یبوست یکی از شایع ترین مشکلات دستگاه گوارش است که افراد معمولا تمایلی به صحبت کردن راجع به آن و مراجعه به پزشک ندارند. بسیاری از افراد گاه گداری با مشکل یبوست مواجه می شوند. توسعه ی زندگی ماشینی باعث تغییر عادات غذایی و سبک زندگی افراد در جوامع امروزی شده است و همین امر زمینه های مناسبی برای ابتلا به انواع بیماری ها و مشکلات گوارشی را فراهم ساخته است.

مطالعات نشان می دهد که بیش از نیمی از مراجعات به پزشکان متخصص گوارش به علت مشکلات و عوارض ناشی از این عارضه است و همچنین نمیدانند راه های تقویت دستگاه گوارش چیست. کودکان ، سالمندان و زنان از آسیب پذیرترین گروه ها در برابر این بیماری شناخته می شوند. در مقاله کلینیک مهنا این عارضه را کامل توضیح داده ایم.

یبوست چیست؟

یبوست شرایطی است که طی آن مدفوع از حالت نرمال و طبیعی خود سفت تر می گردد و حرکت آن در روده ها به سختی و کندی صورت می گیرد. در نتیجه دفع آن می تواند به شدت آزار دهنده باشد و توأم با فشار زیادی از مقعد خارج شود. بر اساس تعریفی که مرکز ملی دیابت و بیماری های کلیوی و گوارشی آمریکا در رابطه با این بیماری ارائه داده است اگر دفع مدفوع دارای شرایط زیر باشد به یبوست مبتلا شده اید.

• تغییر شکل ظاهری مدفوع به صورتی که به شدت خشک و سفت باشد.
• کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع به ۳ بار در هفته
• دفع مدفوع به صورت ناقص
• کاهش حجم مدفوع در هر نوبت دفع آن

کندی حرکات روده و همچنین کاهش حرکات آن می تواند به سلول های دیواره ی روده اجازه دهد که آب بیشتری را از مواد در حال دفع جذب کنند در نتیجه مدفوع به مرور خشک تر و سفت تر می گردد تا جایی که روده ها قادر به حرکت دادن و جابجایی آن نیستند و برای دفع آن به زور زدن و احیانا تخلیه با انگشت نیاز خواهید داشت.

به نقل از bangkokhospital.com :

 Chronic constipation may also cause excessive straining and pain to have a bowel movement. More importantly, if it is overlooked and left untreated, it can eventually lead to serious complications such as hemorrhoids and anal fissure (torn skin in the anus).

یبوست مزمن همچنین ممکن است باعث زور زدن و درد بیش از حد در اجابت مزاج شود. مهمتر از آن، اگر نادیده گرفته شود و درمان نشود، در نهایت می تواند منجر به عوارض جدی مانند هموروئید و شقاق مقعدی (پارگی پوست در مقعد) شود.

علائم و نشانه های یبوست 

علائم یبوست در مردان و زنان به یک شکل است. موارد زیر شایع ترین علائم یبوست هستند. با این حال، هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. علائم یبوست ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد. همیشه برای تشخیص با پزشک خود مشورت کنید. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دفع مدفوع به شکل سفت و سخت همراه با فشار زیاد
• کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع به ۳ الی ۴ بار در هفته
• کاهش حجم و اندازه ی مدفوع در هر بار دفع
• احساس مسدود شدن مقعد در حین دفع
• درد و دل پیچه
• نفخ شکم
• تهوع
• بی اشتهایی
• ورم کردن شکم
• دفع مدفوع خونی در مواقع شدید تر

بیشتر بخوانید: شیاف بیزاکودیل برای درمان یبوست موثر است؟

چه زمانی یبوست خطرناک است

یبوست خفیف شایع است. یبوست شدید زمانی که با علائمی مانند خون در مدفوع، درد شدید شکم یا استفراغ همراه باشد می تواند یک اورژانس پزشکی باشد. همچنین هیچ زمان قطعی وجود ندارد که یک فرد بتواند بدون مدفوع سپری کند. با این حال، پزشکان یبوست را در بزرگسالان به عنوان کمتر از سه بار دفع مدفوع در هفته تعریف می کنند. اگر فردی در یک هفته مدفوع نکرده است، اما احساس خوبی دارد، همچنان باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد. همچنین اگر دچار یبوست ناگهانی همراه با درد یا گرفتگی شکم شدید و اصلاً قادر به دفع یا دفع گاز نیستید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. 

• یبوست مشکل جدیدی برای شماست و تغییر سبک زندگی کمکی نکرده است.
• شما خون در مدفوع دارید.
• شما در حال از دست دادن وزن هستید.
• با اجابت مزاج درد شدیدی دارید.
• یبوست شما بیش از ۲ هفته طول کشیده است.
• اندازه، شکل و قوام مدفوع شما به طرز چشمگیری تغییر کرده است.

بیشتر بخوانید: علائم انگلها در بزرگسالان و کودکان چیست؟ + انواع انگل

دشمن یبوست چیست 

روش های زیادی برای درمان یبوست وجود دارد. یبوست عارضه ای است که هم از طریق درمان دارویی و هم درمان های خانگی می توانید آن را رفع کنید. اما یک سری مواد غذایی هستند که طبق تحقیقات محققان آن ها را دشمن یبوست می نامند و میتواند به رفع کامل یبوست کمک زیادی بکند. این ماده های غذایی عبارتند از : 

• انجیر : خوراکی انجیر یکی از مفیدترین موارد برای سلامت بدن و رفع کامل یبوست است. انجیر که دارای فیبر است می تواند به آسان سازی حرکات روده برای دفع کمک و همچنین اجاب مزاج را برای شما راحت کند. انجیر را میتوانید به صورت خشک شده ، میوه و حتی آب میوه مصرف کنید. 
• خانواده توت ها : توت ها از دیگر خوراکی هایی هستند که فیبر زیادی دارند. این میوه ها شامل توت ، شاه توت ، تمشک ، توت فرنگی و بلوبری میشود. مصرف آب میوه و خود میوه ها میتواند به جلوگیری از ابتلا به یبوست ، آبرسانی روده ها و راحت تر شدن فرایند دفع کمک کند. 
• دانه کتان و دانه چیا : هر دو دانه حاوی مواد مغذی مانند فیبر ، پروتئین ، چربی امگا ۳ ، منگنز و… هستند که میتواند به سلامت بدن و روده کمک کند. این دانه ها میتوانند به عبور جریان مواد از روده ، نرم شدن مدفوع و دفع راحت تر آن کمک کنند. 
• میوه آلو : میوه آلو به عنوان یکی از بهترین موارد برای درمان یبوست شناخته میشود. میوه آلو فیبر نامحلول دارد که باعث آبرسانی به روده ، افزایش سرعت حرکت مدفوع در روده و دفع راحت مدفوع میشود. 
• سبزیجات : سبزیجاتی مانند کنگر فرنگی ، بروکلی و اسفناج حاوی فیبر و سایر مواد مغذی هستند که برای سلامت گوارش بسیار ضروری است. این سبزیجات باعث تحریک حرکات روده ، افزایش آبرسانی به روده بزرگ ، دفع راحت مدفوع ، کارکرده بهتر دستگاه گوارش ، جذب باکتری های مفید دستگاه گوارش و افزایش انجام سالم فرایند هضم غذا میشوند. 

بیشتر بخوانید: علت یبوست در کودکان و پرولاپس رکتوم + بهترین درمان و عوارض

نحوه تشخیص یبوست

برخی از موارد یبوست که به انواع روش های درمان خانگی و درمان دارویی پاسخ کافی نمی دهند و به اصطلاح مقاوم هستند نیاز به بررسی های دقیقی دارند تا علت ایجاد آن مشخص گردد. دفع خون در مدفوع، تب، علائم سوء تغذیه و تورم دردناک شکم در زمان ابتلا به یبوست نیازمند رسیدگی فوری پزشکی است. چنین موضوعی می تواند حاکی از آن باشد که در عملکرد سیستم گوارش یا سایر ارگان های بدن مشکلی جدی وجود دارد که نیازمند رسیدگی فوری و درمان است.

در چنین مواردی برای تشخیص این بیماری و علت آن، پزشک یکی از موارد زیر را انتخاب می کند:

• کولونوسکوپی
• رادیوگرافی با ماده ی حاجب
• آزمایش خون برای بررسی اختلالات هورمونی

روش های درمان یبوست

تکنیک ها و روش های مختلفی برای درمان یبوست وجود دارند. برای درمان یبوست باید ابتدا به علت اصلی ایجاد آن پی ببرید، در این صورت راحت تر می توانید درمان آن را آغاز نمایید. شاید بیماری شما صرفا در اثر کم آبی بدن شما به وجود آمده است در چنین شرایطی با نوشیدن آب کافی در طول روز می توانید به سادگی آن را درمان کنید. به طور کلی درمان یبوست به دو دسته تقسیم می شود.

• درمان خانگی یبوست
• درمان دارویی یبوست

درمان خانگی یبوست

از متداول ترین و اثربخش ترین روش های درمان این بیماری، استفاده از روش های درمان خانگی است. این روش های درمانی تلفیقی از تکنیک های رفتاری و عادات تغذیه ای هستند که اصلاح شده اند یا مصرف خوراکی هایی هستند که ذاتا دارای خاصیت ملین هستند می باشند.

• نوشیدن آب و مایعات کافی
• انتخاب مواد غذایی غنی از فیبر
• داشتن تحرک کافی در طول روز
• مصرف روغن زیتون در غذاها
• آلو
• انجیر
• نوشیدن مایعات گرم و ولرم
• مصرف سبزیجات با برگ سبز
• ماساژ دادن شکم
• مصرف غلات سبوس دار

بیشتر بخوانید: غذاهای دارای فیبر بالا برای روده و درمان یبوست

درمان دارویی یبوست

گاهی یبوست مدتها تحت رسیدگی و درمان قرار نمی گیرد یا در اثر عوامل خاصی به وجود می آید که می تواند به درمان های طبیعی و خانگی مقاومت نشان دهد در چنین شرایطی خط درمان دارویی برای درمان این مشکل آغاز می گردد. برای درمان دارویی دسته ای از داروهای خوراکی وجود دارد که می تواند انقباضات ریتمیک روده ها را افزایش دهد و عبور مدفوع را در آن روان تر و نرم تر کند.

البته دسته ای از ملین ها و مکمل های فیبر خوراکی هم وجود دارند که در داروخانه ها در دسترس هستند و می توانند در عرض مدت زمان کوتاهی به درمان یبوست کمک کنند. توصیه می کنیم اگر برای درمان یبوست می خواهید از روش های درمان دارویی استفاده کنید نوع دارو و طریقه ی مصرف آن را زیر نظر بهترین پزشک درمان بیماری های گوارشی آغاز نمایید.

عوامل ابتلا به یبوست

این مشکل می تواند در اثر عوامل متعددی ایجاد شود. بیشترین دلیل یبوست را باید در نوع تغذیه و سبک زندگی افراد جستجو کرد. گاهی هم ترکیبی از عوامل مختلف می تواند در بروز آن نقش داشته باشد مانند چاقی. به هر شکل اگر به این عارضه مبتلا شده اید علت آن را می توانید در گزینه های زیر جستجو کنید:

• کم آبی بدن
• رژیم غذایی کم فیبر
• چاقی
• تغییر در عادات روتین و عادی زندگی مثل مسافرت
• استرس
• عدم تحرک کافی در طول روز
• مصرف زیاد محصول لبنی
• استفاده ی بیش از اندازه از ملین ها
• بیماری های عصبی مثل MS یا پارکینسون
• سکته ی مغزی
• کهولت سن
• کم کاری تیروئید
• مصرف داروهای حاوی کلسیوم و آلومینیوم
• افسردگی
• بارداری
• سرطان
• سندروم روده ی تحریک پذیر IBS
• بیماری های گوارشی و روده ای
• به تعویق انداختن دفع مدفوع
• خواب نامناسب

علت های پزشکی ابتلا به یبوست

یبوست گاهی اوقات نشانه مشکلات پزشکی زمینه ای است، مانند:

• حرکت کند روده ها: برخی افراد به طور طبیعی حرکت روده کند تری نسبت به سایر افراد دارند. به نظر می رسد ضربان ساز روده آنها ممکن است کمتر فعال باشد. این افراد معمولا با خوردن غذاهای نسبتا سفت نیز احتمال دارد دچار یبوست شوند.
• شقاق مقعد : پارگی در پوشش مخاط مقعد. ممکن است فرد از ترس درد در برابر رفتن به توالت مقاومت کند.
• انسداد مقعد: رکتوم یا مقعد ممکن است به طور جزئی توسط بواسیر (هموروئید) یا پرولاپس رکتوم مسدود شود.
• پریود یا عادت ماهانه: رکتوم از دیواره عقبی واژن عبور می‌ کند، وقتی که عادت ماهانه یا پریود هستید ممکن است به دلیل تورم رحم احساس یبوست داشته باشید.
• فتق: این عارضه می تواند فشار داخل شکمی را کاهش داده و باعث می شود عبور کردن مدفوع دشوار باشد.
• جراحی در ناحیه شکم: ترکیبی از تغییر در روال معمول، محیط عجیب و غریب، درد پس از عمل و مسکن های حاوی کدئین یکی از دلایل قوی یبوست است و اغلب به مراقبت های پیشگیرانه نیاز دارد.
• سندرم روده تحریک پذیر: این بیماری معمولا با درد شکم، نفخ، و یبوست یا اسهال مشخص می شود.
• مشکلات سیستم غدد درون ریز: مانند کم کاری تیروئید، دیابت یا کم کاری هیپوفیز.
• تومور: درد هنگام تلاش برای دفع مدفوع می تواند از علائم سرطان رکتوم باشد.
• بیماری های سیستم عصبی مرکزی: مانند مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون یا سکته مغزی با افزایش حساسیت به یبوست مرتبط هستند.

چگونه از یبوست جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از یبوست از درمان آن به مراتب آسان تر و ساده تر است. این عارضه می تواند عوارض بیشماری را با خود به همراه بیاورد که هموروئید یا بواسیر تنها یکی از آنهاست.

با رعایت نکات و توصیه هایی بسیار ساده در طول زندگی روزانه ی خود می توانید از بروز این مشکل پیشگیری کنید.

• مصرف روزانه آب ( ۸ الی ۹ لیوان )
• مصرف منابع غنی فیبر مثل میوه ها و سبزیجات تازه
• انجام ورزش کگل و داشتن تحرک کافی در طول روز
• احتیاط در مصرف محصولات لبنی
• رفتن به موقع به دستشویی در صورت احساس نیاز به دفع مدفوع
• استفاده ی کمتر از مواد حاوی کافئین

عوارض یبوست چیست؟

لازم به ذکر است که در صورت بروز هرگونه عارضه ناخواسته، بهتر است با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید. عوارض یبوست ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شکم: یبوست می‌ تواند با درد شکم همراه باشد که به دلیل تنش و فشار در دستگاه گوارش ایجاد می‌ شود.
• نفخ و گاز: در صورتی که مدت زیادی یبوست داشته باشید، ممکن است نفخ و گاز را تجربه کنید.
• اسهال: در برخی موارد، یبوست ممکن است با اسهال همراه باشد، که به دلیل تلاش بدن برای تخلیه روده‌هاست.
• خونریزی رویه روده: در صورتی که یبوست شدید و مداوم داشته باشید، ممکن است با خونریزی رویه روده مواجه شوید.
• تشنجات روده‌ای: در برخی موارد، یبوست ممکن است با تشنجات روده‌ ای همراه باشد که به دلیل فشار بالا در دستگاه گوارش ایجاد می‌ شود.