علت یبوست در کودکان و پرولاپس رکتوم + بهترین درمان و عوارض

یبوست در کودکان یکی از مشکلات شایعی است که اغلب کودکان آن را تجربه می‌کنند. این مشکل که در اثر عوامل متعددی ایجاد می شود، تعداد دفعات دفع مدفوع را به کمتر از ۳ بار در هفته کاهش می دهد. همچنین یبوست باعث می‌شود مدفوع سفت شود که این امر دفع آن را برای کودک مشکل کرده و موجب آسیب به مقعد می شود. در ادامه به بررسی علت, علائم و درمان این عارضه در کودکان می پردازیم :

علائم یبوست در کودکان

علائم بروز این عارضه در کودکان مختلف است اما مهمترین علائم آن به شرح زیر است:

• کمتر از ۳ بار اجابت مزاج در هفته
• دفع مدفوع سفت
• درد مقعد و شکم هنگام اجابت مزاج
• وجود خون در مدفوع کودک
• دفع مدفوع با قطر زیاد که عمل دفع را مشکل کند.

دلایل شایع یبوست در کودکان

این عارضه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. مهمترین علت یبوست در کودکان را می توان کاهش حرکات روده‌ تحت تاثیر عوامل مختلفی عنوان نمود. برخی از این عوامل شامل موارد زیر است:

• رژیم غذایی : مهمترین علتی که به یبوست می انجامد رژیم غذایی نادرست است، رژیم غذایی فاقد فیبر و آب کافی موجب می شود، حجم مدفوع کاهش پیدا کرده و سفت شود و این یعنی یبوست رخ داده است.
• تاخیر در اجابت مزاج : اغلب کودکان از دستشویی رفتن ممانعت به عمل می آورند. این مشکل می تواند ناشی از علل های ساده ای مانند تنبلی باشد و یا در اثر علت های جدی تری مثل زخم های مقعدی که درد شدیدی ایجاد می کنند، باشد. در هر صورت تاخیر در اجابت مزاج باعث می شود، آب مدفوع جذب شده و مدفوع سفت و خشک شود که در این صورت دفع آن با درد همراه خواهد بود.
• تعجیل در از پوشک گرفتن کودک: اگر والدین زودتر از سن کودک اقدام به این عمل نمایند ممکن است کودک از سرلجبازی اجابت مزاج را به تاخیر اندازد.
• کم تحرکی : کم تحرک در کودکان نسل امروز به معضلی جدی مبدل شده است که تاثیراتی جدی بر سلامت بدن و رشد او دارد. یکی از تاثیرات منفی کم تحرکی و ورزش نکردن کودکان یبوست است. کم تحرکی با کاهش حرکات روده زمینه را برای بروز این مشکل فراهم می کند.
• استرس : استرس و مشکلات روحی کودک موجب تغییر در حرکات منظم روده شده و زمینه را برای بروز این مشکل فراهم می کند.

نحوه تشخیص این عارضه 

مهم‌ترین روش‌هایی که برای تشخیص یبوست در کودکان در نظر گرفته شده است به این شرح است :

• بررسی علائم کودک، سابقه پزشکی، رژیم غذایی و میزان تحرک او
• بررسی انگشتی مقعد و بررسی مدفوع برای جستجوی خون در آن
• عکس برداری از شکم برای بررسی انسداد روده
• بررسی انقباض ماهیچه‌های راست‌روده‌ی توسط وسیله به نام کاتتر برای اندازه گیری فشار روده برای خروج مدفوع
• بررسی روده با عکسبرداری اشعه X
• بیوپسی رکتوم یا برداشت بافت از روده به منظور بررسی کارکرد سلول‌های عصبی روده
• آزمایش خون به منظور بررسی احتمال تیروئید

زمان مراجعه به پزشک

یبوست در اغلب کودکان و بزرگسالان ایجاد می‌شود و مشکل شایعی محسوب نمی‌شود. همه افراد حداقل برای یکبار هم که شده این مشکل را در زندگی خود تجربه می کنند. این بیماری در اغلب موارد با استفاده از درمان های خانگی بهبود یافته و نیازی به مشورت پزشک نیست. اما در صورتی که هر یک از علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید با پزشک مشورت نمایید.

• ترس و نگرانی کودک از اجابت مزاج به علت درد 
• یبوست همراه با استفراغ
• مشاهده خون بر روی سطح مدفوع
• تورم و نفخ شکم
• کاهش وزن
• بروز شقاق یا زخم مقعد، پرولاپس رکتوم

درمان یبوست در کودکان

عارضه یبوست معمولاً با رعایت برخی نکات و روش‌ها قابل درمان و بهبودی است. مهمترین روش‌های درمان سریع آن به این شرح است :

روش‌های خانگی

• مصرف فیبر : فیبر ماده ای مغذی است که بدن انسان قابلیت هضم آن را ندارد، این ماده با افزایش حجم مدفوع به درمان یبوست کمک می نماید. برای مصرف فیبر لازم است مصرف انواع سبزیجات و حبوبات و غلات را در رژیم غذایی کودک قرار دهید. میوه هایی مانند آلو و انجیر میزان فیبر زیادی دارند.  این کودکان باید حداقل ۲۰ گرم فیبر در روز مصرف نمایند. حداقل مقدار مصرف فیبر در بزرگسالان باید ۴۰ گرم باشد. در مصرف فیبر زیاده روی نکنید زیرا که باعث نفخ معده خواهد شد.
• مصرف آب کافی : باید به مقدار کافی در رژیم غذایی کودک خود آب قرار دهید زیرا این امر با نرم نمودن مدفوع به درمان یبوست کمک می نماید.
• اجابت مزاج منظم : از کودک خود بخواهید زمان کافی برای اجابت مزاج صرف نماید و در آن تاخیر ایجاد نکند.
• ماساژ شکم : ماساژ شکم کودکان در بهبود حرکات روده ای و کاهش تنش آن موثر است. ماساژ در کاهش شکم درد کودک نیز موثر است.
• ورزش : زمان مناسبی در هر روز برای ورزش کودک در نظر بگیرید. ورزش موجب بهبود و منظم شدن حرکات روده می شود و در درمان یبوست موثر است.

درمان‌های پزشکی

مصرف میلن : این مکمل های ملین که مسهل نیز نامیده می شوند می توانند با بهبود حرکات روده به درمان یبوست در کودکان کمک کنند. توجه داشته باشید، نباید در مصرف این مکمل ها زیاده روی نمود و مصرف آن باید زیر نظر پزشک انجام شود. همچنین لازم است همراه با مصرف این مکمل ها حداقل یک لیتر آب بنوشید. دو نوع پر مصرف مکمل فیبر متاموسیل و سیتریکل نام دارد. البته نوع این مکمل ها بسته به سن و وزن کودک متفاوت هستند و باید توسط پزشک تعیین شود.

تنقیه : در صورتی که وجود انسداد توسط پزشک تایید شود، ممکن است انجام روش تنقیه را تجویز نماید.

یبوست و پرولاپس مقعد در کودکان

دو عارضه یبوست و پرولاپس رکتوم یا افتادگی مقعد در کودکان باهم مرتبط هستند زیرا یبوست مزمن می تواند منجر به افزایش فشار در رکتوم و مقعد شود که در نتیجه می تواند به ایجاد افتادگی مقعد کمک کند. هنگامی که کودک یبوست دارد، ممکن است در حین اجابت مزاج فشار بیاورد که باعث شده عضلات و بافت های راست روده و مقعد به مرور زمان ضعیف شوند. این ضعیف شدن می تواند منجر به بیرون زدگی پوشش مقعدی از طریق مقعد شود که منجر به افتادگی مقعد می شود.

رسیدگی به یبوست در کودکان برای جلوگیری از عوارضی مانند افتادگی مقعد بسیار مهم است. با درمان یبوست از طریق تغییرات رژیم غذایی، افزایش مصرف مایعات، فعالیت بدنی منظم و ایجاد یک برنامه روزانه برای حرکات روده، می توان خطر افتادگی مقعد را کاهش داد. علاوه بر این، مشاوره پزشکی از یک متخصص اطفال یا یک متخصص گوارش می تواند به مدیریت موثر یبوست و افتادگی مقعد در کودکان کمک کند.