بیماری دیورتیکولیت (Diverticulitis) در مفهوم ساده نوعی التهاب و عارضه کیسه های کوچکی است که به روده های بزرگ آسیب می زند و بیشتر در قسمت پایین روده قرار دارد. اکثر افراد با افزایش سن دچار این بیماری میشوند و هیچگونه علائمی ندارند. به همین دلیل تشخیص آن مقداری پیچیده و سخت است.
دیورتیکولیت چیست ؟
بیماری دیورتیکولی یا دیورتیکولیت (Diverticulitis) نوعی التهاب کیسه های کوچک و برآمده نامنظم در دیواره روده بزرگ است. این کیسه بیشتر در قسمت پایین و نقاط ضعیف روده سمت بیرون برآمده می شوند. نوعی التهاب فعالیت سیستم ایمنی بدن است که جریان خون و مایعات را در محلی از بدن افزایش میدهد و سلول های مبارزه کننده با بیماری را تحویل میدهند.
به طور معمول به دیواره بزرگ روده که صاف است کولون سیگموئید میگویند. کیسه ای هایی نامنظم ، برآمده و چندگانه در دیواره روده بزرگ قرار دارد که آن را دیورتیکول مینامند. هنگامی که این کیسه ها ملتهب می شوند به آن بیماری دیورتیکولیت میگویند. دیورتیکولوز هم وضعیتی است که در آن شما این کیسه ها را دارید .
این بیماری با بالا رفتن سن به خصوص بعد از ۵۰ سالگی بسیار شایع است و به طور ناگهانی بروز میدهد. حدود ۱۰٪ از افراد بالای ۴۰ سال به دیورتیکولوز مبتلا می شوند و ۵۰٪ بعد از ۶۰ سالگی به آن مبتلا می شوند. تقریباً همه افراد بالای ۸۰ سال را تحت تأثیر قرار می دهد.
انواع دیورتیکولیت
طبق تحقیقاتی که پزشکان انجام داده اند این بیماری را میتوان به دو دسته دیورتیکولیت حاد و پیچیده تقسیم کرد که به طور کامل این دسته ها را توضیح داده ایم. انواع دیورتیکولیت ها عبارتند از :
۱٫دیورتیکولیت حاد
این بیماری به عنوان یک مشکل حاد یا مزمن شروع میشود و همانطور که گفته شد به طور ناگهانی ایجاد میشود و در این نوع به راحتی درمان میشود. اما برخی افراد دورهای مکرری دیورتیکولیت دارند و دچار التهاب مزمن میشوند. اینکه دوباره بروز می دهد دلیلش این است که به طور کامل بهبود نیافته است یا ممکن است بیماری دیگری در روده باشد. دیورتیکولیت حاد با استراحت و تغییر در رژیم غذایی درمان میشود.
۲٫ دیورتیکولیت پیچیده
این بیماری زمانی پیچیده میشود که التهاب مشکلات ثانویه ای را ایجاد کند و دیگر نتوان به راحتی آن را درمان کرد. برای مثال التهاب پیچیده ممکن است باعث پارگی دیورتیکول شود. در این نوع مقدار عفونت افزایش پیدا میکند و برای درمان باید در بیمارستان بستری شوید و آنتی بیوتیک مصرف کنید.
علائم دیورتیکولیت
این بیماری در بدن هر فردی متفاوت است. در بعضی افراد ممکن است علائمی داشته باشد و بعضی افراد ممکن است علائمی نداشته باشند. ولی به طور کلی علائم رایج این بیماری عبارتند از :
- درد در ناحیه زیر قفسه سینه ( اغلب شدید )
- درد در قسمت سمت چپ شکم ( شدید و دائمی )
- حالت تهوع و استفراغ
- تب
- نفخ شکم
- خون در مدفوع
- شکم سفت و حساسیت در ناحیه شکم هنگام لمس
- رنگ پریدگی و احساس ضعف
- سوزش هنگام ادرار
- تغییرات در رنگ مدفوع
- یبوست یا اسهال ناگهانی
- خونریزی مقعدی
چه زمانی برای دیورتیکولیت باید به پزشک مراجعه کنیم؟
یکی از علائم رایج و مهم در این بیماری درد شکم و قفسه سینه است. این درد معمولا ناگهانی و و ممکن است خفیف یا شدید باشد و به تدریج بدتر شود. در هر زمانی که درد را به طور مکرر و مداوم با بعضی از علائم بالا تجربه کردید بهتر است که به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص دیورتیکولیت
همانطور که گفتیم دیورتیکولیت ها ممکن است علائمی نداشته باشند میتواند با علائمش با سایر بیماری ها اشتباه گرفته شود. این بیماری معمولا در زمان حمله حاد مشاهده میشود. اگر از قبل به ابتلا به این بیماری مشکوک هستید پزشکان آزمایش هایی مانند آزمایش خون ، مدفوع یا ادرار برای تایید این بیماری انجام میدهند. از دیگر آزمایش ها برای تشخیص دیورتیکولیت میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- معاینه های فیزیکی و لگنی
- آزمایش آنزیم کبدی
- اسکن که میتواند دیورتیکولیت ملتهب ، آبسه و فیستول را تشخیص دهد.
- انواع آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن ، سونوگرافی ، MRI
- کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی
- آزمایش خون پانل متابولیک جامع
- آزمایش خون برای علائم عفونت و فعالیت های سیستم ایمنی
درمان ها
بعد از تشخیص اگر این بیماری خفیف و بدون عارضه باشد به خودی خود خوب به طور کامل خوب میشود . اما به طور کلی برای کاهش و بهبود این بیماری راه های درمان زیادی مانند درمان با دارو گیاهی ، درمان با دارو ، درمان خانگی و عمل جراحی وجود دارد. برای هر بخش راه های درمانی را برای بهبود این بیماری ارائه داده ایم.
داروی گیاهی برای درمان دیورتیکولیت
برخی از گیاهان دارویی برای کاهش التهاب و مبارزه با عفونت موثر هستند و با مصرف در خانه میتوانید علائم این بیماری را کاهش دهید. این موارد عبارتند از:
- سیر : سیر دارای اثرات ضد میکروبی و ضد ویروسی است که به جلوگیری و کاهش عفونت کمک میکند. همچنین سیر ممکن به هضم و یبوست کمک کند.
- چای سبز : این چای فوایدی زیادی برای سلامتی دارد و در تسکین ، کاهش و بهبود علائم بسیار موثر است. چای سبز دارای خواص ضد التهابی ، ضد ویروسی و ضد باکتریایی است که التهاب و عفونت را کاهش میدهد.
- زنجبیل : زنجبیل یک داروی گیاهی است که قرنهاست برای کاهش درد و بیماری های مختلف گوارش مانند تهوع ، استفراغ و اسهال استفاده میشود.
- زردچوبه : کورکومین یک ترکیب فعال در زردچوبه است که به کاهش التهاب و عفونت کمک میکند و خواص ضد التهابی و ضد میکروبی قوی است.
درمان خانگی برای دیورتیکولیت
اگر دیورتیکولیت شما خفیف و بدون عارضه باشد پزشکان برای بهبود این بیماری درمان در خانه را به شما توصیه میکنند و همچنین به شما یک رژیم غذایی میدهند. روش های خانگی برای درمان دیورتیکولیت عبارتند از :
- رژیم غذایی مایع : اجتناب از مصرف غذاهای جامد به روده شما فرصتی برای استراحت و و بهبودی این بیماری میدهد. همچنین به مرور زمان پزشک به رژیم غذایی شما غذاهای جامد اضافه میکند. این مایعات شامل آب بدون پالپ مانند آب سیب ، ژلاتین ، قهوه یا چای بدون شیر و بستنی های خی میشود.
- رژیم غذایی کم فیبر : پزشک در اوایل بیماری برای استراحت روده فیبر غذاهای شما را کمک میکند. غذاهای کم فیبر عبارتند از : میوه ها و سبزیجات پخته شده ، تخم مرغ و مرغ ، ماهی ، شیر و ماست و پنیر ، ماکارونی و برنج و نان سفید تصفیه شده.
- مصرف غذاهای فیبردار : بعد از مدتی باید به آرامی مقدار از فیبر مصرفی خود را افزایش دهید. فیبر در موادی مانند میوه ها و سبزیجات ، کنسروها ، سیب زمینی ، غلات مانند بلغور ، سبوس و جو دوسر و حبوبات وجود دارد.
- مصرف مکمل های فیبر : مکمل هایی مانند پسیلیوم (متاموسیل) یا متیل سلولز (سیتروسل ) به بهبود اسهال ، یبوست و آسان کردن دفع مدفوع کمک کند. برای مصرف این مکمل ها از قبل حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- آلوئه ورا : آلوئه ورا فوایدی زیادی برای سلامتی دارد و به پیشگیری و کاهش یبوست ، تسکین درد و گرفتگی عضلات کمک میکند. آلوئه ورا میتوانید به صورت آب میوه و روزی دو اونس مصرف کنید.
- آنزیم های گوارشی : این آنزیم ها پروتئین هایی هستند که توسط معده ، روده کوچک ، پانکراس و غدد بزاقی تولید میشود که به کاهش التهاب رود و تسریع بهبود کمک میکند. این آنزیم ها به صورت مکمل ها در فروشگاه ها و در میوه هایی مانند آناناس ، پاپایا و گلابی وجود دارد.
دارو برای درمان دیورتیکولیت
چه بیماری شما خفیف باشد چه مزمن و وخیم دکتر برای کاهش عفونت و التهاب شما داروها و مسکن هایی را به شما میدهد که باید طبق دوره زمانی مشخص برای بهبود به طور کامل مصرف شود تا بتوانید نتیجه بیگیرید.همچنین شما میتوانید بعضی از داروها را برای کاهش درد خود بدون نسخه از داروخانه بخرید. داروهایی که ممکن است به درمان دیورتیکولیت کمک کند عبارتند از :
- پروبیوتیک ها : پروبیوتیک ها میکروب ها و باکتری های زنده ای هستند که علائم دیورتیکولیت ها را افزایش میدهد و باعث حفظ سلامت دستگاه گوارش میشود. پروبیوتیک ها به صورت داروهای بدون نسخه در قالب کپسول ، قرص و پودر و در برخی مواد غذایی مانند ماست و سبزیجات تخمیری وجود دارد.
- مسکن ها : داروهای مسکن مانند پاراستامول یا استامینوفن که می توانید بدون نسخه از داروخانه ها بخرید. همچنین داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن یا آسپرین به دلیل اینکه خطر خونریزی را افزایش میدهد توصیه نمیشود.
- آنتی بیوتیک ها : برای کاهش و رفع عفونت پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز میکند.
- داروهای ضد اسپاسم : این داروها برای کمک به گرفتگی معده و برای تسکین اسپاسم تجویز میشوند.
- ملین های حجیم ساز : این نوع داروها به بهبود و کاهش یبوست اسهال کمک میکند.
عمل جراحی دیورتیکولیت
در وضعیت های وخیم تر ممکن است پزشکان از روش های ساده و راحت برای تخلیه آبسه یا توقف خونریزی دیورتیکولیت استفاده میکنند. برای درمان دیورتیکولیت جراحی لاپاراسکوپی انجام میدهند. این جراحی اغلب از طریق سوراخ های کوچکی در شکم انجام میشود. همچنین در بعضی موارد به یک سوراخ بزرگ بر روی شکم نیاز است. در موارد زیر به انجام جراحی نیاز است :
- دیورتیکولیت پیچیده داشته باشید.
- پارگی در روده بزرگ یا فیستول و سایر آسیب ها بافتی را داشته باشید.
- شما چندین دور دیورتیکولیت بدون عارضه داشتید.
- بدون شما سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
عوارض دیورتیکولیت
این بیماری در ۸۰ درصد افراد مبتلا کاملا بدون عوارض است و به صورت کامل بهبود می یابد. اما اگر دیورتیکولیت به طور کامل درمان نشود و از نوع شدید و پیچیده باشد عوارضی دارد. این عوارض عبارتند از:
- خونریزی گوارشی
- انسداد روده
- فیستول
- التهاب مثانه
- آبسه و عفونت (پریتونیت)
- سوراخ شدن دستگاه گوارش
- خونریزی دیورتیکولی
علت دیورتیکولیت
محققان و پزشکان هنوز دلیل قطعی ایجاد این بیماری را پیدا نکردند ولی دیورتیکول ها به مرور زمان در دیواره روده بزرگ و در افراد مسن ایجاد میشود که به احتمال زیاد ناشی از اسپاسم یا فشار است. این بیماری بیشتر در افرادی که دیواره روده آنها ضعیف است به وجود می آید. همچنین این بیماری به دلیل بیماری باکتریایی یا آسیب به بافت دیورتیکول هم رخ میدهد.
عوامل تشدید کننده دیورتیکولیت چیست؟
عوامل زیادی ابتلا به دیورتیکولیت را در افراد ۵۰ سال به بالا افزایش می دهد که عبارتند از:
- اضافه وزن و چاقی
- سیگار کشیدن
- ژنتیک
- سبک زندگی ناسالم
- رژیم غذایی سرشار از گوشت
- رژیم غذایی حاوی غذاهای کم فیبر
- مصرف زیاد الکل
- عدم انجام فعالیت های ورزشی
- سطح پایین ویتامین D
- مصرف زیادی برخی داروهای افیونی ، ضد التهابی و داروهای ضد استروئیدی
پیشگیری از ابتلا به دیورتیکولیت
راهکارهایی برای پیشگیری و کاهش ابتلا به این بیماری وجود دارد که تا حدودی از بروز این بیماری جلوگیری میکند. این راهکارها که تا حدودی موثره به صورت زیر است :
- تغییرات در سبک زندگی
- مصرف فراوان مایعات
- نکشیدن سیگار و یا ترک سیگار
- وزن سالم و متعادل
- رژیم غذایی سرشار از فیبر و مصرف کم گوشت قرمز
- انجام فعالیت های ورزشی و بدنی به صورت منظم